Šetajući Dorćolom, starim beogradskim naseljem, preciznije Jevremovom ulicom možete zapaziti tablu na zidu jedne kuće koja govori da je u njoj živela Ksenija Atanasijević.
Tabla stara čitav jedan vek možda i dalje stoji na zidu, ali ona teško da može da dočara sve zasluge sa kojima se Ksenija može dičiti.
Bila je žena koja se borila do smrti za bolja prava žena u srpskom društvu.
Ksenija Atanasijević je prva doktorka nauka u Kraljevini Jugoslaviji, prva predavačica na Beogradskom univerzitetu i samo jedna u nizu žena koje su iskusile snagu patrijarhata na sopstvenoj koži.
Sada već davne 1922. godine, na današnji dan 22. januara, doktorirala je sa svojih 28 godina, a samo dve godine kasnije postala je prva docentkinja na Filozofskom fakultetu.
Iako su joj predviđali veliku karijeru, svaki njen san prekinut je pre Drugog svetskog rata.
Njena doktorska disertacija o Đordanu Brunu prevedena je na francuski, a prikazi koji su objavljeni u međunarodnim časopisima bili su optuženi za plagijat u manjim radovima od strane uvaženih profesora tog vremena.
Nažalost, ovakve izmišljotine koje su kasnije demantovane sprečile su je da napreduje kao akademski građanin i ostvari se kao profesorka, što joj je bilo ogromna želja.
Tadašnje vreme kao da nije trpelo i nije prepoznavalo značaj Ksenije Atanasijević.
Ksenija Atanasijević je rođena 5. februara 1894. godine u uglednoj beogradskoj porodici, ali je rano ostala bez roditelja, pa ju je odgajila maćeha.
1919. godine osnovala je časopis „Dan“ zajedno sa Ilijom Petrović koji se najviše bavio književnošću.
Pisala je tekstove za „Dan“, a osim nje objavljivali su i Ivo Andrić i Miloš Crnjanski.
Atanasijević je bila i jedna od osnivačica Udruženja književnika, osnovanog 1927, a bila je i članica beogradskog PenKluba kao i Kolegijum muzikuma Beogradskog univerziteta.
Na Filozofskom fakultetu, dok je studirala filozofiju i klasične jezike, ona je bila jedna od 12 studentkinja.
Branivši doktorsku disertaciju na danapnji dan 1922. godine bila je prva žena na tom mestu u ondašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca i zbog toga je privukla i publiku.
Univerzitetska sala bila je puna, a nju su ispitivali petorica ispitivača. Tu petoricu su činili njen mentor Branislav Petronijević i filozofi Dragiša Đurić, Nikola Popović, Veselin Čajkanović, kao i matematičar Milutin Milanković.
Tema teze bila je „Brunovo učenje o najmanjem“.
Sumnjajući u njeno znanje i u ostalim sverama, određeni članovi komisije su tada joj dali jedan neobičan zadatak iz matematike, što nije imalo veze sa temom.
Međutim na sreću ili žalost i to je sa lakoćom rešila, a jedan od velikih matematičara koji ju je ispitivao ostao je u čudu.
Sputavali su je sve dok nije napustila fakultet kada joj je zdravlje već uveliko bilo ugroženo.
Iako nije bilo medija što domaćih, što stranih koji nisu njenu doktorsku analizu pohvalili, sve to je nailazilo na omraženost od strane ljudi sa Univerziteta.
Uklanjanje Ksenije Atanasijević sa fakulteta potrajala je čitavih osam godina.
Neosnovane klevete od strane svih, pa i od njenog mentora dovele su do njenog konačnog povlačenja.
Ono po čemu je ostala i dan danas poznata jeste što se sa protivnicima obračunavala i na akademskom nivou – pišući filozofske tekstove o spletkama i tračarenju.
Odbila je da 1941. potpiše Apel srpskom narodu kojim su ljudi pozvani na odanost okupatorskoj vlasti i protiv komunističkog pokreta, ne želeći da se, kako je rekla, „pridruži hajci na komuniste“, iako nije bila jedna od njih.
Zbog kritike nacizma i Hitlerove politike bila je na crnoj listi nacista.
Potisnuta je iz javnog života, knjige su joj bile zabranjene, sklonjene iz knjižara i biblioteka.
Za nju je postojao jedan jedini životni ideal, a to je da su sva ljudska bića jednaka i da je ljudska ličnost neprikosnovena i da se mora poštovati bez obzira na različitosti.
Ksenija je bila jedna od najznačajnijih žena u 20. veku koje je Srbija imala, a da je u isto vreme bila priznata i u Evropi i u Americi.
Ksenija Atanasijević danas ima ulicu u Beogradu u naselju Mirijevo, a sahranjena je na Novom groblju u Beogradu.
Preuzmite android aplikaciju.
