Nikolajevska ulica u Novom Sadu jedna je od onih malih, pomalo zavučenih uličica, kojih ima u svakom gradu, a svoj naziv duguje obližnjoj Nikolajevskoj crkvi. Iako dugačka jedva dvadesetak metara, ova ulica čuva veliko i značajno kulturno nasleđe.
Naime, u ovoj ulici, sa cele neparne strane, pod jedinim neparnim brojem u ulici, nalazi se Učiteljski konvikt, danas poznatiji kao Srednjoškolski dom učenica.
Ideja za gradnju ove ustanove potekla je 1888. godine, kada je učitelj Gavra Putnik predložio da se učitelji sa područja Karlovačke mitropolije udruže i osnuju Konvikt radi školovanja svoje i druge dece, jer je dece bilo mnogo i po raznim školama, odnosno da se napravi škola i internat za njih u kojem bi učenici imali besplatan stan, hranu i nadzor.
Za središte Konvikta izabran je Novi Sad, koji je u to vreme bio ekonomski, kulturni i školski srpski centar. Srpski učiteljski konvikt, kako se tada zvao, počeo je sa radom 1895. godine sa 24 pitomca i 18 pitomica.
Već 1897. godine, po projektu Antona Tikmajera, izgrađena jedna kuća, uz staru već postojeću, a koju su učitelji otkupili da bude internat, odnosno Učiteljski konvikt.
Međutim, vrlo brzo se ispostavilo da to nije bilo dovoljno, pa je naknadno angažovan Aleksandar Vulko, glavni građevinski inženjer, odnosno, varoški glavni mernik, kako se u to vreme nazivao.
Kada je završena velika nadogradnja, krajnji rezultat je bila izuzetno lepa neobarokna kuća, sa središnjim jednospratnim delom oko glavnog ulaza.
U projektu je primetna naglašena svest o kvalitetu detalja kojima se komponuje graditeljska celina.
Zgrada Učiteljskog konvikta, sa osnovom u obliku ćiriličnog slova „P“, svojim gabaritom zahvata uglove Nikolajevske ulice ka Miletićevoj i Đure Jakšića, potencirane rizalitima sa visokim strmim četvorovodnim krovovima i raskošnim neobaroknim atikama.
Središnji rizalit u Nikolajevskoj ulici sa nadograđenim spratom i glavnim ulazom. Prozori i glavni ulaz u prizemlju su polukružno završeni.
Na spratnom delu prozori su arhitravno završeni i nadvišeni trouglastim frontonima. Balkon je centralno postavljen sa bokastom ogradom od kovanog gvožđa.
Fasada je bogato dekorisana u stilu neobaroka, veći deo ukrasnog repertoara čine kalupske komponente i delimično je obložena fasadnom opekom žutog tona.
Sa unutrašnje strane nalazi se prostrano i lepo uređeno dvorište, sa mnogo zelenila. Od leta 2008. godine bašta je otvorena i za održavanje koncerata u organizaciji Muzičke omladine.
Srednjoškolski dom je dom učenika srednjih škola sa najdužom tradicijom na teritoriji bivše Jugoslavije, pa se samim tim može okarakterisati i začetnikom brige o srednjoškolcima.
Disciplina u ovoj ustanovi bila je stroga, a za nepoštovanje propisa kazne su bile nezamislive za današnje vreme i kriterijume vaspitanja dece i omladine. Prekršioci su kažnjavani klečanjem, pritvorom, ukidanjem obroka ili batinama.
Na početku rada u Učiteljski konvikt su primana deca učitelja iz bliže okoline, ali su vremenom upisivana i druga deca, da bi pred početak Drugog svetskog rata bila primana deca iz cele Kraljevine Jugoslavije.
Međutim, kako su to istorijske prilike diktirale, nekoliko puta je služio i za druge namene.
Naime, u Učiteljskom konviktu je u periodu od 1914. do 1918. godine bila bolnica, takozvana Pomoćna bolnica Crvenog krsta, za ranjenike o kojima su brinule članice Dobrotvorne zadruge Srpkinja Novosadkinja, uz pomoć okolnog seoskog stanovništva.
Tokom 1945. godine ukida se Konvikt i postaje Internat za decu ratnu siročad i to sve do 1968. godine, a potom se tu smeštaju samo devojke, i od tada je Ženski učiteljski konvikt.
Naziv Srednjoškolski dom dobija 1976. godine.
Danas ova institucija nastavlja da radi u skladu sa idejom zbog koje je i osnovana, kao vaspitno obrazovna ustanova u kojoj se obezbeđuju smeštaj, ishrana i uslovi za učenje i realizaciju obrazovnih i vaspitnih aktivnosti i sadržaja, zabavni i sportski život za učenice koje pohađaju školu van njihovog mesta boravka.
Smeštajni kapacitet je 200 mesta (samo za učenice).
Najviše učenica koje su smeštene u Srednjoškolskom domu je iz Srednje medicinske i svih novosadskih gimnazija, kao i iz Karlovačke gimnazije, i ima puno odličnih učenica.
Kažnjavanje je odavno ukinuto, a kroz ovu instituciju je od postanka do danas prošlo više od 10.000 učenika.
Ova ulica priča priču i čuva sećanje na velika prijateljstva koja su za ceo život sklopljena u Srednjoškolskom domu.
Preuzmite android aplikaciju.
