Blizina velike reke poput Dunava zasigurno je napravila Novi Sad gradom mostova. Od pamtiveka pa do danas, mnogobrojni mostovi su bili deo grada, a mnogi, takođe, nisu dočekali moderno doba.
Hagenov most
Od 1788. pa sve do 1918. godine, pontonski mostovi su spajali obale Dunava. Najveći broj je bio rađen od hrastovine i bili su dovoljno široki da se mimoiđu dvoje kola.
Prvi stalni pontonski most bio je Hagenov most, nastao baš te 1788. godine. Ime je dobio po oficiru, baronu fon Hagenu, koji je projektovao most po ugledu na sličan iz Manhajma, a bio je dugačak oko 420 koraka.
Središnje deo mosta tj. središnji pontoni mogli su se razdvajati da bi brodovi mogli bez problema ploviti Dunavom.
Prelaz Hagenovim mostom se naplaćivao za sve, sem za Novosađane, Petrovaradince i one koji su bilo šta nosili u rukama i na ramenima.
Most je konačno sklonjen 1918. godine zbog početka radova na izgradnji Mosta kraljevića Tomislava.
Železnički most (Most cara Franje Josifa, Most kraljevića Andreja)
Ovaj železnički most zvanično je završen 11. novembra 1883. godine i preko Dunava je stajao najduže od svih novosadskih mostova, čak 61. godinu.
Dug 432 metra, imao je šest betonskih stubova, a najširi (čak 96 metara) bio je prostor za plovidbu između drugog i trećeg stuba.
U novoj državi Kraljevini Jugoslaviji, most je 1929. godine poneo ime kraljevića Andreja Karađorđevića.
Srušen je u noći 11. aprila 1941. u Aprilskom ratu od strane jugoslovenske vojske, kako bi se zaustavilo prodiranje neprijateljskih snaga nakon povlačenja.
Nemci su 1942. obnovili železnički most za vojne potrebe, a oni su ga i srušili 1944. godine prilikom povlačenja.
Do danas su ostali sačuvani stubovi mosta i tunel. Deo njegove rešetkaste konstrukcije još je u Dunavu, blizu Tvrđave.
Poćorekov most
Već od početka 20. veka osmišljao se plan kako sprovesti u delo i obogatiti Novi Sad, pravim, stalnim mostom. Vodeći se time, 1915. godine sagrađen je Poćorekov most.
Iako most zvanično nikada nije dobio ime, u službenoj komunikaciji vojske nosio je naziv po glavnokomandujućem generalu austrougarske vojske Oskaru Poćoreku.
Most se na bačkoj strani nalazio gde se danas završava Ulica Miloša Bajića, u blizini svilare.
Konstrukcija mosta bila je duga 261 metar, širina kolovoza 6,7 metara, visina od 13 metara, dok je ukupna dužina iznosila 384 metra.
Ono što je dokusurilo ovaj most bio je led. Zima 1924. godine pamti se kao jedna od najhladniji zbog čega se Dunav zaledio.
Poćorekov most posustao je u rano jutro 18. februara 1924. godine i oboren je stub kao i dva luka koji su na njega bili naslonjeni. Iste godine u leto most je demontiran.
Most kraljevića Tomislava
Novi Sad dobija prvi stalni drumski most, četvrti u 20. veku, Most kraljevića Tomislava Karađorđevića.
Most je svečano otvoren 20. maja 1928. godine. Zajedno sa mostom, probijen je bulevar kojim se Novi Sad proširio do Dunava i povezao sa Petrovaradinom.
Bio je dug 341 metar, težak 3.405 tona, sa električnim osvetljenjem, asfaltiranim kolovozom i pešačkim stazama.
Prvi put je srušen 1941. godine, kada ga je jugoslovenska vojska minirala, kasnije su ga Nemci obnovili, zatim 1944. godine srušili pri povlačenju.
Most maršala Tita
U leto 1945. godine započeta je izgradnja stalnog železničko-drumskog mosta, na stubovima porušenog Mosta kraljevića Tomislava.
Za samo 160 dana, ovaj most je sagrađen. Bio je to prvi, stalni, čelični most izgrađen posle Drugog svetskog rata u Evropi.
Most maršala Tita kasnije je preimenovan u Varadinski most, za koji svaki Novosađanin zna.
Po nekim proračunima, on je trebalo da traje pet godina, ali je izdržao čitavih 53.
Od sva tri novosadska mosta koja su stradala za vreme NATO bombardovanja, najstariji Varadinski most srušen je prvi, rano ujutro u 5.05 sati 1. aprila 1999. godine.
Žeželjev most (prvi)
Grad se menjao, a jedna od većih promena bila je premeštanje pruge sa Limana. To je značilo samo jedno – obaveznu izgradnju novog, železničkog mosta.
Most je građen od avgusta 1957. do 1961, po projektu inženjera Branka Žeželja.
On je projektovao most od prenapregnutog betona i čelične armature dužine 466,4 metra i širine 20,1 metara, sa dva luka različitog raspona – 211 metara (što je bio evropski rekord) i 165,7 metara.
Svečano je pušten u saobraćaj 23. oktobra 1961, uz prisustvo oko 60.000 građana.
Omladina ga je posebno volela, a oni najhrabriji skakali su u Dunav sa njegovih betonskih lukova. Neki su preko tih lukova vozili motore, pa čak i automobile.
Posle samo 38 godina Žeželjev most je srušen u NATO bombardovanju, samo 38 godina od otvaranja. Izdržao je četiri napada pre nego što je 26. aprila 1999. u 01.20 sati otišao u istoriju.
Sam kraj 20. veka na Dunavu, u Novom Sadu usled NATO bombardovanja izgledao je jako tužno. Mostovi su, umesto simboličnog spajanja dve strane i prijateljstva, bili simbol razaranja, neprijateljstva i rata.
Ipak, Novi Sad se danas opet može, kao nekada, pohvaliti mostovima koji će, nadamo se, stajati dugo iznad Dunava, bez straha od ratnih dejstava čijih su često prve žrtve.
Uz to, budućnost mostova u Novom Sadu svetlija je za tri planirana mosta.
Najpre, most koji je počeo da se gradi u produžetku Bulevara Evrope i koji će povezati Novi Sad i Sremsku Kamenicu, među Novosađanima sada već poznat kao „četvrti most“ preko Dunava.
U planu je i pešačko-biciklistički most koji bi se sagradio u produžetku Bulevara cara Lazara (na mestu nekadašnjeg mosta kraljevića Andreja) i koji bi povezao Novi Sad i Petrovaradin.
Takođe, započeta je i izgradnja mosta koji bi povezao Petrovaradin sa Radnom zonom „Sever 4“, nedaleko od Kaća, kao završni deo Fruškogorskog koridora.
Preuzmite android aplikaciju.
