„Bog je najveći. Smrt Americi. Smrt Izraelu. Prokletstvo Jevrejima. Pobeda Islamu!“ – ovaj slogan zvanična je parola pokreta Ansar Alah, poznatijeg pod imenom Huti.
Pokret je nastao 1990-ih godina sa ciljem verskog preporoda zajeditske zajednice, posebne škole šiitskog islama koji praktikuje više od polovine stanovništva Jemena. Verski, politički i na posletku vojni vođa pokreta, Husein al Huti, po čijem će imenu pokret ostati poznat, pokrenuo je 2004. godine oružanu pobunu na severu zemlje protiv centralne vlasti. Od 2014. Jemen se nalazi u stanju građanskog rata tokom koga su Huti zauzeli glavni grad Sanu, dok je „međunarodno priznata vlada“ koju su vojno podržali Zapad i Saudijska Arabija, nastavila da kontroliše Aden. Nesumnjivo, ključna podrška Hutima dolazi iz Irana, stožera šiitskog islama, koji je preko Huta u Jemenu, šiitskih paravojski u Iraku, potom saradnje sa Damaskom i na posletku Hezbolaha u Libanu stvorio svoju „osovinu otpora“ na Bliskom istoku.
Upravo snage iranske „osovine otpora“ odgovorile su oružanim putem na ofanzivu koju je izrael započeo u Gazi početkom oktobra prošle godine. Sem raketnih napada na sam Izrael, Huti su u novembru otpočeli sa napadima na brodove u Crvenom moru koji su se pokazali vrlo uspešnim s obzirom na stratešku poziciju Jemena prema moreuzu Bab al-Mandab. Cilj operacije, čiji koren svakako treba tražiti u strategiji Irana, jeste da oteža snabdevanje Izraela i izvrši ekonomski pritisak na zemlje Zapada koje ga prećutno ili otvoreno podržavaju.
Naime, do 20% teretnih brodova u svetu, i 10% sirove nafte, prolaze upravo kroz Crveno more. Najvažnije kompanije iz oblasti transporta poput danskog Moller-Maersk i nemačkog Hapag-Lloyd koje obično koriste Suec, preusmerile su svoje rute na put oko celog afričkog kontinenta. Ovo ne znači samo 10 dana duže putovanje, već se značajno odražava na dostupnost i cene dobara. Prema Freightos Baltic Index troškovi isporuke standardnog kontejnera porasli su za 146% u 30 dana do 17. januara. Podaci nemačkog Instituta Kil pokazuju da je trenutni obim tereta 66% manji nego što bi se inače očekivalo, na osnovu proseka između 2017. i 2019. Jedina izraelska luka na Crvenom moru, Eliat, beleži smanjenje prometa za 85%.
Targetiranje vitalnih ekonomskih interesa Zapada pokazalo se kao efikasan pristup za Hute. Valja napomenuti da i pored desantiranja snaga Huta iz vazduha i sa mora, zauzimanja dva broda i gađanja desetine protivbrodskim raketama i dronovima – nijedan život civila nije izgubljen. Odgovor je usledio u vidu koalcije predvođene Sjedinjenim državama – pomorska operacija „Čuvar napretka“, kao i gađanje ciljeva u samom Jemenu rezultiralo je smrću nekoliko desetina Huta kao i pogibijom dvojice pripadnika američkih specijalnih jedinica. Za sada operacija SAD nije dala željene rezultate, saobraćaj kroz Crveno more i dalje je u blokadi dok se sukob sa Iranom dodatno zaoštrava.
Amerikanci su tokom januara u vazdušnim udarima usmrtili visoke oficire Iranske revolucionarne garde u Damasku, dok su 28. januara pro-iranske milicije iz Iraka upotrebom besposadne letelice pogodile američku bazu u Jordanu usmrtivši tri vojnika. Ovaj napad jasno demonstira sposobnost za eskalaciju određenih ne-državnih aktera, naročito kada uzmemo u obzir značajne oružane kapacitete koje je Iran obezbedio Hutima – balističke i krstareće rakete, bpl dugog dometa, lovačku avijaciju i slično. Kako sukob na Bliskom istoku sve više preuzima karakter direktne konfrontacije između SAD i Irana, uloga Huta kao i blokade Crvenog mora postaju sve kritičnije u geostrateškom pogledu.
Autor: Mihajlo Olujić
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Mihajlo Olujić: U susret budućnosti – vojna industrija Srbije na sajmu „Partner 2023“ (FOTO)
Preuzmite android aplikaciju.
