Konstantin Filozof „Kostenski“ (oko 1380—posle 1431) je bio bugarski srednjovekovni književnik i filozof koji je najpoznatiji kao pisac Žitija despota Stefana Lazarevića i Skazanja izloženog o pismenima.
Konstantin Kostenečki (ili Konstantin Filozof) bio je bugarski srednjovekovni književnik, učenik Jevtimija Trnovskog i predstavnik Trnovske književne škole. Kao Kostenečki (po rodnom gradu Kostenecu) više je poznatiji bugarskoj javnosti. U Srbiji se u najvećem broju izvora naziva Filozofom, ali razlozi za izbegavanje ovakvog nazivanja bili bi opravdani, s obzirom na to da se ime Konstantin Filozof može odnositi i na srednjovekovnog prosvetitelja Ćirila (brata Metodijevog), kome je svetovno ime bilo Konstantin, a nadimak – Filozof. Konstantin Filozof je najpoznatiji kao pisac Žitija despota Stefana Lazarevića i Skazanja izloženog o pismenima. Rođen je oko 1380, a umro je posle 1431.
Posle propasti Bugarske 1393, Konstantin Filozof je prešao u Srbiju, kojom je vladao despot Stefan Lazarević. Konstantin je našao utočište na despotovom dvoru, jer je i sam despot Stefan bio književnik i veliki zaštitnik književnosti.
Tu je Konstantin razvio veliku književnu delatnost, bio despotov bibliotekar, pisao pravopisna uputstva i rukovodio radom na prevođenju i prepisivanju knjiga. Tada je postojala čuvena Resavska prepisivačka škola, kojoj je Konstantin bio idejni vođa i reformator.
Od njega su ostala Slovo o pravopisu i Žitije despota Stefana Lazarevića. U prvom delu razlaže načela svoje reforme jezika i pravopisa. Tu, uglavnom, osuđuje unošenje elemenata narodnog govora u staroslovenski jezik i nedoslednu upotrebu grčkih slova.
Mnogo je važnije drugo njegovo delo, Život despota Stefana Lazarevića. Pisano 1431. godine, četiri godine nakon despotove smrti. Istorijski, ovo delo predstavlja vrhunac u razvitku srpskih srednjovekovnih biografija.
Delo je puno istorijskih podataka i daje vernu sliku doba Stefanove vladavine. U njemu nema skoro ničeg hagiografskog. Despot nije bio proglašen za sveca od strane crkve, pa je možda i ta činjenica uticala da biografija dobije čisto istorijski karakter. Posle dužeg uvoda, pisac daje opis srpskih zemalja i opširno izlaže genealogiju Nemanjića, čije poreklo izvodi od cara Konstantina. Ta genealogija se mnogo prepisivala i poslužila je kao osnov za stvaranje posebnih spisa, — rodoslova. Posle toga i kratkih napomena o knezu Lazaru i Kosovu prelazi se na prikazivanje Stefanove vladavine, ali se uporedo i opširno izlaže i istorija okolnih naroda, poglavito Turaka. Tako se opširno priča o Tamerlanu i Bajazitu, o bici kod Angore, o događajima u Turskoj pod Musom i Muratom II, itd.
Sa istorijskog gledišta, ovo je najbolja biografija, ali je pisana nejasnim i nepristupačnim jezikom, stilom teškim i tamnim. Značajno je napomenuti da kod Konstantina ima primera i imena iz stare grčke prošlosti.
Preuzmite android aplikaciju.
