Sigurno ste nekada na televiziji, radiju ili internetu čuli ili pročitali da je neka oblast ili određeni objekat pod zaštitom „Uneska“. Šta to znači i postoje li takvi lokaliteti u okolini Novog Sada?
„Unesko“ radi mnoge stvari kojima se nećemo baviti, ali ono po čemu je prepoznatljiv jeste i njihova lista važnih kulturnih i prirodnih dobara i lokaliteta – Lista svetske baštine.
Na tu listu stavljaju se mesta koja imaju veliku prirodnu ili istorijsku važnost, čije očuvanje je važno za jedan narod, državu, kontinent, ili čak ceo svet.
Važno je reći i da „Unesko“nije odgovoran za održavanje i štićenje objekata koji su na njihovoj listi.
Koje oblasti iz okoline Novog Sada se nalaze na Listi svetske baštine „Uneska“?
Nažalost, nijedna. Ali postoji lista koju je država Srbija predložila za nominaciju za Listu svetske baštine „Uneska“ na kojoj se od 11 lokaliteta, delovi jednog nalaze u blizini Novog Sada.
U pitanju su ostaci Rimskog carstva na obalama Dunava.
Begeč (Castellum Onagrinum)
Arheološkim istraživanjima lokaliteta poznatog pod nazivom „Kuva“, sprovedenim od 1967. do 1975. godine, otkriveno je rimsko vojno utvrđenje – „Castellum Onagrinum“.
Ova tvrđava je rimski mostobran, nalazi se na levoj obali Dunava. Istraženi su ostaci kule sa polukružnim temeljima. Masivne temeljne ploče uz obalu Dunava ukazuju na postojanje pristaništa.
Utvrđenje je podignuto u IV veku, na šta ukazuju rimski novčići i grnčarija, pronađeni naspram utvrđenja.
Petrovaradin (Cusum)
Srednjovekovna Petrovaradinska tvrđava podignuta je na mestu Kusuma ili Kuzuma, rimskog utvrđenja, na visokoj steni koja se uzdiže iznad desne obale Dunava.
U podnožju Petrovaradinske kule dokumentovano je zavičajno naselje sa rimskim oznakama ranijeg doba. Arheološka istraživanja platoa Gornje kule sprovedena 2001. i 2002. godine utvrdila su da su delovi zidova rimskog utvrđenja podignuti iznad praistorijskih zemljanih bedema.
Iznad obale Dunava stajala je bedemska kula sa kapijom. Utvrđeno je da se u prostoru između današnjih zgrada, poznatih kao Duga i Jednostavna kasarna, nalazio dugački drveni trem, pokriven crepom. Portik je uništen u požaru krajem IV veka. Na crepovima su bili pečati nekoliko panonskih ciglana.
Čortanovci, Mihaljevačka šuma (Ad Herculae/Castra Herculae)
Čortanovci pripadaju opštini Inđija, ali se nalaze veoma blizu Novog Sada, odmah iza Sremskih Karlovaca. Rimsko utvrđenje kasnijeg doba se nalazi u ataru Čortanovaca, na desnoj obali Dunava, u Mihaljevačkoj šumi, na lokalitetu „Prosjanice“.
Iskopavanjima rovova 1956. i 1961–1962. godine na jugoistočnom delu utvrđenja zabeležena je kružna kula prečnika 13 metara sa zidovima debljine 1,2 metra, očuvana do visine od oko 3 metra.
Kula je zidana od kamena sa nekoliko redova opeke. Tvrđava je podignuta u IV veku. Drevni naziv utvrđenja nije na kraju dokazan, ali postoje dva potencijalna imena – „Ad Herculae“ ili „Castra Herculae“.
Da li će ovi lokaliteti ikada ući na listu svetske baštine?
Teško je reći. Države članice se stalno podstiču da podnesu svoje liste dobara za koje smatraju da su kulturno ili prirodna baština izuzetne univerzalne vrednosti i stoga pogodna za upis na Listu svetske baštine.
Nominovano dobro nezavisno procenjuju tri savetodavna tela ovlašćena Konvencijom o svetskoj baštini:
- Međunarodni savet za spomenike i mesta (ICOMOS)
- Međunarodna unija za zaštitu prirode (IUCN)
- Međunarodni centar za proučavanje očuvanja i restauracije kulturnih dobara (ICCROM)
Oni Komitetu za svetsku baštinu daju procene nominovanih kulturnih i prirodnih lokaliteta, na osnovu kojih se predmeti, objekti ili lokaliteti uvrštavaju na Listu svetske baštine „Uneska“.
Značaj ulaska na listu možda nije ogroman, ali je u oblasti turizma zvučno ponuditi lokacije koje je „Unesko“ prepoznao kao važne.
Do sada je „Unesko“ na listu stavio pet lokaliteta koje je nominovala Srbija, a nadamo se će uskoro prepoznati i kulturno-istorijski značaj Petrovaradinske tvrđave, te je uskoro uvrstiti na svoju listu.
Preuzmite android aplikaciju.
