Na severu naše zemlje uz granicu sa Mađarskom raste jedna od najlepših, ali ujedno i najugroženijih strogo zaštićenih biljnih vrsta, a osim u Srbiji ova biljka uspeva još samo u Mađarskoj i pojedinim krajevima Rumunije i Francuske.
U pitanju je šafranjika (Colchicum bulbocodium subsp. versicolor) biljka karakterističnih ljubičastih cvetova, čija populacija u Srbiji raste jedino na zaštićenom području Predela izuzetnih odlika „Subotička peščara“.
U našoj zemlji ova vrsta je pod zaštitom od 1978. godine, a formiranjem Regionalnog parka ,,Subotičke šume“ 1982. godine deo populacije zaštićene vrste dobija i prostornu zaštitu.
Šafranjika je višegodišnja zeljasta biljka, koja dostiže visinu od 8 do 15 centimetara, ima krtolastu lukovicu i dva do tri lista, koji su goli i javljaju se u proleće za vreme cvetanja, od februara do marta.
Iako su tokom 1990-ih godina bila preorana tri staništa od kojih je samo jedno bilo prepušteno spontanoj revitalizaciji, to nije zaustavilo ovu vrstu da se izdigne ponovo kao feniks iz pepela.
Botanička istraživanja peščare su se tada odvijala u okviru raznih projekata, a Radna jedinica Novi Sad, Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode izvršila je valorizaciju za formiranje Predela izuzetnih odlika. Zavod je uz stručnu pomoć NP ,,Kiškunšag“ iz Mađarske pripremio plan revitalizacije staništa, a finansiranjem iz budžeta AP Vojvodine izvršeno je tanjiranje preoranih površina i košenje svih oštećenih površina (prva revitalizacija staništa većih razmera u Srbiji).
Šafranjika nakon toga postaje simbol prirodnih vrednosti Peščare, Crvena knjiga flore Srbije 1999. godine vrstu navodi kao kritično ugroženu, a od 2010. godine postaje strogo zaštićena vrsta.
Nakon proglašenja zaštićenog područja, revitalizacija košenjem i ispašom se nastavila u saradnji sa upravljačem, udruženjima građana i lokalnim poljoprivrednicima. Vrsta je pronađena na 15 lokaliteta u okviru PIO ,,Subotička peščara“, obuhvatajući 22 fragmenta staništa, a broj utvrđenih cvetajućih jedinki šafranjike po staništu je od 20 do 6.000, dok je ukupna procenjena veličina populacije oko 40.000 jedinki. Ukupna površina svih fragmenata je manja od 2 hektara.
Iako ova prelepa biljka mami sve posetioce Subotičke peščare da je uberu, treba se uzdržati od toga jer je to zakonom zabranjeno, a sprovođenje mera aktivne zaštite prirode, košenje staništa i vađenje panjeva na staništu šafranjike omogućiće da se populacija ove strogo zaštićene vrste sačuva i za generacije koje dolaze.
Preuzmite android aplikaciju.
