Jedan od najvećih hrišćanskih praznika, često nazivan i najradosnijim, je svakako Božić. Opšte je poznato da se na ovaj praznik proslavlja rođenje Isusa Hrista, koji je u hrišćanskoj veri i tradiciji ključna ličnost.
On je Božiji Sin, Spasitelj, Mesija i uopšte ličnost koja svojom bogočovečanskom prirodom spašava svakog čoveka. Upravo zato u vreme kada se po julijanskom kalendaru obeležava ovaj praznik, trebalo bi reći ponešto o njegovom poreklu, ali i značaju.
Prema savremenim proučavanjima istoričara Isus Hristos se najverovatnije rodio u periodu od 7. do 2. godine pre nove ere, a u dva od četiri kanonskih jevanđelja se spominje njegovo rođenje kod Mateja i Luke. Treba reći i to da su izveštaji obojice jevanđelista dosta različiti i istovremeno kompatibilni. Kod Luke se nalaze čuvene biblijske priče o popisu koji je naredio judejski upravnik Kvirin, zatim o pastirima koji su došli ka novorođenom Isusu, te o njegovom dovođenju u hram osmog dana po rođenju i obrezanju.
Obrezanje Isusa Hrista jeste i dan kada započinje nova kalendarska godina i to se i obeležava 1. januara. Priču o vitlejemskoj zvezdi i mudracima koji dolaze ka Hristu nalazimo, pak, samo u Jevanđelju od Mateja, kao i Irodovu zaveru i nameru da pobije svu nevinu decu. Čak su i itinerari Bogorodice, Josifa i malog Isusa koji su bežali od Iroda drugačiji u dva jevanđelja. Ove razlike proizilaze od toga što je Matejevo jevanđelje imalo za izvor hebrejske spise i pisano je za jevrejsku publiku, dok je Luka pisao za grčko—rimski svet.
Što se samog datuma Božića tiče, sve do polovine četvrtog veka nije bilo opšteg konsenzusa.
Štaviše on je slavljen zajedno sa Bogojavljenjem i praznikom Sveta Tri kralja, a nazivan je Epifanija. Ključan hrišćanski praznik bio je Vaskrs, jer je Hristovo vaskrsenje iz mrtvih osnovni temelj hrišćanske vere, kao i pobede života nad smrti. Tek je tada konačno kanonizovan datum, 25. decembar, kako bi bilo tačno devet meseci od trenutka kada je Bogorodica začela, 25. marta, na praznik koji se danas naziva Blagovesti. Osim toga, sigurno je i niz predhrišćanskih zimskih svetkovina poslužilo kao svojevrstan model za praznovanje Božića. U Rimu se slavio praznik nepobedivog Sunca (Sol invictus), te praznik Saturnalia, festival boga Saturna. Hrišćanska crkva je svakako nastojala da te praznike uklopi u novu religiju i da preuzme primat i u slavljenju praznika i festivala.
Vremenom, međutim, u hrišćanskom svetu i Božić je počeo sve više da se proslavlja i postao je jedan od ključnih praznika. Simbolizovao je i simbolizuje rađanje novog čoveka, zatim inkarnaciju, odnosno otelovljenje samog Boga, jer se spajanjem Isusove božanske i čovečanske prirode rodio savršeni Bogočovek bez greha. Po hrišćanskom verovanju rođen je spasitelj celog sveta, iskupitelj svih naših grehova savršeni Bog, ali i savršeni čovek. A to je ono čemu svaki hrišćanski vernik treba da teži.
Božić i dane uoči njega tokom vekova su pratili i prate raznorodni običaji u celom svetu.
Rimokatolička crkva kanonizovala je mesec dana pred Božić kao vreme došašća, odnosno adventa. U novije vreme se proširio običaj izrade adventskog venca sa četiri sveće, a na svaku bi se adventsku nedelju palila jedna sveća. U pravoslavnim crkvama, sa druge strane, četrdesetodnevni post je duhovna i telesna priprema za ovaj veliki praznik. Najvažniji dan pre Božića je svakako Badnji dan, kada se unose badnjak (hrastovo drvo) i slama a koji simbolizuju upravo pećinu u kojoj se Hristos rodio. Sam Badnji dan prati niz drugih običaja raširenih u mnogim krajevima gde žive pravoslavni narodi.
Brojni drugi božićni običaji i verovanja, kao što je korinđanje, vertep te priprema određene vrste hrane, pre svega česnice prate praznik Hristovog rođenja. Ali njegov osnovni smisao oko koga se hrišćani okupljaju skoro 1700 godina, a možda i duže, jeste rađanje Spasitelja sveta i svakog od nas kao novog, boljeg, čoveka.
Slava Bogu na visini, i na zemlji mir, među ljudima dobra volja.
Mir Božiji—Hristos se rodi!
Autor: Prof. dr Boris Stojkovski
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Prethodni autorski tekst Borisa Stojkovskog možete pročitati ovde:
Boris Stojkovski: Zloupotreba i pseudonauka – dva najveća izazova istraživača
Preuzmite android aplikaciju.
