Futoška ulica u Novom Sadu oduvek je bila važan putni pravac, a ovakva kakvu je danas znamo nastala je nakon doseljavanja velikog broja Nemaca iz Beograda, oko 1738 – 1739. godine.
Ime ulice se menjalo u skladu sa trenutnim političkim dešavanjima i istorijskim događajima
Prvobitno ime ove ulice je bilo Osečka ulica, da bi kasnije, kada je Novi Sad dobio status slobodnog grada, nova gradska uprava dala novi naziv – Futoška ulica.
Međutim, to nije bio konačan naziv ove ulice. I ona je više puta kroz istoriju grada menjala naziv, u skladu sa političkim dešavanjima i istorijskim događajima.
Ime Futoška ulica je ostalo sve do 1930 -tih, kada je promenjena u Kralja Petra II, zajedno sa Jevrejskom ulicom. U periodu od 1941. do 1944. godine zvala se Rakoczy Ferenc II utca, Futaki ut, a od 1944. do 2000. godine Ulica JNA, od Trga slobode sve do Kasarne na Futoškom putu, a odatle najpre Bulevar Edvarda Kardelja, pa kasnije Bulevar revolucije. 1990-tih vraćeni su nazivi Jevrejska i Futoška ulica i Futoški put.
Naziv Futoška ulica nastao je zbog toga što je saobraćaj sa Futogom znatno oživeo, pošto su stanovnici susednog mesta dolazili na novosadsku pijacu i tu prodavali svoje poljoprivredne proizvode i snabdevali se zanatsko-trgovinskom robom.
Moderan razvoj ulice počeo je tek krajem 19. veka
U ovoj ulici je tek krajem 19. veka došlo do zidanja lepših i modernijih zgrada. Do tada su se u njoj nalazile trošne prizemne trščare.
Prva kuća na sprat u ovoj ulici podignuta je u drugoj polovini 19. veka i u njoj je bila smeštena prva prava gradska bolnica.
Velika gradska bolnica, danas Klinički centar Vojvodine, je izgrađena 1909. godine, sa odeljenjima za hirurgiju, ginekologiju i akušerstvo, dermatovenerologiju, internu medicinu i infektivne bolesti.
Od nekadašnjih znamenitosti ove ulice, a koje i danas postoje tu su Rokova crkva iz 1801. godine, koja se nalazi pored OŠ „Branko Radičević“, kao i bivša Mađarska katolička gimnazija, a današnja Elektrotehnička škola.
„Skvotovanje“ u kasarni „Dr Arčibald Rajs“
U ovoj ulici se nalazi i kasarna „Dr Arčibald Rajs“ (nekada „Maršal Tito“) izgrađena 1894. godine, za potrebe žandarmerijskog i pešadijskog puka, nakon što je grad eksproprisao zemljište futoškog grofa Kotega za izgradnju.
Tokom prohujalih vremena u ovoj kasarni su bile smeštene četiri vojske: Austrougarske carevine, Kraljevine Jugoslavije, okupaciona Mađarska i vojska komunističke Jugoslavije.
Danas je ova zgrada napuštena, a ostaće zanimljiva priča kako je svojevremeno „pokušana“ njena prenamena.
Naime, 22. decembra 2011. godine, na nekadašnji Dan Jugoslovenske narodne armije, grupa od oko 200 građana i članova nevladinih udruženja „provalili“ su u napuštenu kasarnu, sa ciljem da je pretvore u dom nevladinih organizacija.
Za to nisu dobili dozvolu Vojske, ali su ipak započeli „veliko spremanje“. Kako su tada objasnili, „velikim spremanjem“ želeli su da pokažu kako će kasarna izgledati kada jednog dana bude pretvorena u dom nevladinih organizacija. Ovu svoju akciju su nazvali „skvotovanje“
Malo je reći da Vojska nije imala razumevanja ni za skvotere, ni za skvotovanje, pa ih je iz objekta uklonila.
Futoška pijaca – za svakog ponešto
Futoška pijaca je svakako jedno od važnih novosadskih toponima.
Nastala je onda kada je jedan deo Zelene pijace prenet iz Glavne ulice na mesto neposredno pored današnje pijace, ali se ono nalazilo na samoj Futoškoj ulici.
Tokom kriznih godina ’90-ih, ova pijaca je bilo mesto snabdevanja za većinu Novosađana, jer je tu po povoljnim cenama mogla da se kupi raznovrsna roba, od stranih čokolada do firmirane garderobe.
Za vreme hiperinflacije ovde je i strani novac bio roba koja se kupovala, pre nego što cela mesečna plata bude obezvređena.
Cigarete, kojih u prodavnicama uglavnom nije bilo, ovde ne samo da su uvek mogle da se nađu, nego je i ponuda bila za svačiji džep – od „krdže“ do zlatnog Marlbora.
Sa otvaranjem modernih tržnih centara i povećanjem životnog standarda, ova pijaca je malo izgubila na atraktivnosti, ali je i danas dobro snabdevena i posećena.
U tipično novosadskom slengu, naziv za Futošku pijacu je – Futaja.
Jodna Banja i Futoški park
Početkom 20. veka, tačnije 1908. godine, tu je podignuto jedno kupatilo i bolnica, a to je danas prostor današnje Jodne banje i Futoškog parka. Jodna banja nastala je slučajno, prilikom bušenja arteškog bunara za potrebe snabdevanja grada pijaćom vodom.
Tada je izbila topla, mineralna, jodna voda, temperature 24,6°S, čija je lekovitost kasnije analizirana i potvrđena.
Početak rada Varoškog jodnog kupatila, kao organizovane zdravstvene ustanove, kada je dobila odobrenje za početak rada i status lekovite banje, smatra se 1910.
Futoški park građen je za potrebe Jodne banje i sa njom čini jedinstvenu celinu.
Stalni stanari ovog parka su pojedine vrste ptica, veverice i vodozemci.
U jugozapadnom delu parka nalazi se plitko jezero koje se napaja atmosferskom i podzemnim vodama.
Futoški park i Jodna banja 1986. godine dobili su status spomenika kulture.
Tramavajska linija
Ovo je jedna od ulica kojom su saobraćali tramvaji od 30. septembra 1911. godine do istog dana 1958. godine, kada je ukinut ovaj vid javnog prevoza.
Ovde je prolazila Linija jedan, poznata kao bela linija, od Futoške Kapije do Temerinske ulice. Ova linija je išla od Jodne banje i bolnice duž Futoške ulice, Jevrejske, Zmaj Jovine pored Vladičinog dvora i onda Pašićevom i Temerinskom do kanala, gde je bio kraj linije.
Danas ova ulica predstavlja jedan od najvažnijih putnih pravaca, kojom prolaze brojne autobuske linije i sliva se gust saobraćaj.
Ono što većina Novosađana ne zna, jeste da se ova ulica završava kod raskrsnice sa Bulevarom Evrope, a da od te raskrsnice pa nadalje prema Veterniku počinje potpuno druga ulica sa sličnim nazivom – Futoški put.
Ukoliko imate zanimljivu priču o nekoj od novosadskih ulica koju biste želeli da podelite sa ostalim čitaocima, pišite nam na gradskeinfo@gmail.com sa naznakom Moja ulica.
Ulica Laze Telečkog: sve što treba da znate o mestu novosadskog noćnog provoda (FOTO/VIDEO)
Preuzmite android aplikaciju.
