Pojam „Vojvodina“ danas se često dovodi u vezu sa težnjom ka autonomiji pa čak i separtizmu. Zagovornici ovakvih teza ipak će prećutati da „Vojvodina“ jeste nastala na ideji autonomije, ali ne da bi se od Srbije i srpstva udaljila već da bi im se približila.
Bio je potreban predan rad generacija komunističkih i postkomunističkih „društvenih radnika“ kako bi izvorna „Srpska Vojvodina“ iz 1848. godine izgubila svoj srpski nacionalni prefiks, a sve u nadi da će tim putem izgubiti i svoj srpski nacionalni karakter.
Ipak, revolucionarni i nacionalni koreni „Srpske Vojvodine“ isuviše su duboki i žilavi da bi se tek tako počupali.
Koreni Srpske Vojvodine neraskidivo su vezani za sudbonosnu Majsku skupštinu 1848. godine, kada je u jeku „Proleća naroda“ i ujedinjeni srpski narod u Sremskim Karlovcima pokazao da je spreman i u najtežim trenucima da se bori za lično i nacionalno oslobođenje, za pravo da svoj srpski jezik čita, piše i govori, ali pre svega da srpski može misliti i delovati.
Velika narodna skupština, institucija daleko više demokratska od aristokratskih dijeta u Pešti i Beču, zasedala je od 3. do 5. maja po starom kalendaru (13-15. maja, po novom kalendaru) i donela sudbonosnu odluku o proglašenju Srpske Vojvodine kao zasebne teritorije unutar Habzburške monarhije u kojoj bi Srbi sami vršili upravu.
O značaju ovog istorijskog trenutka za prečanske Srbe svedoči i činjenica da je čuveni književnik i intelektualac, doktor Jovan Jovanović, svom časopisu dao naziv „3. maj“, što je vremenom preraslo i u njegov lični nadimak „Zmaj“.
Ipak, ideja Srpske Vojvidine, nije prvi put formulisana na Majskoj skupštini 1848. godine. Još na Saboru u Baji 1694. godine, a naročito na Temišvarskkom saboru 1790. godine, tražene su na osnovu Privilegija koje su Srbi dobili od cara Leopolda, zasebne teritorije za Srbe u Austrijskom carstvu.
Srpska društvena i politička elita ostala je dosledna ovoj ideji, a nju su činili sveštenstvo, malobrojno plemstvo, oficirski kor i građanska elita.
U početku, kada izbija mađarska nacionalna revolucija, Srbi su bili spremni da pruže ruku Pešti u zajedničkoj borbi za oslobođenje od stega Monarhije, ali mađarsko rukovodstvo na čelu sa Lajošem Košutom odbilo je da Srbe prihvati kao zasebnu naciju i promovisalo je politiku mađarizacije.
Čak je i crkveno-školska autonomija bila ugrožena, te je revolt Srba protiv agresivnog pristupa mađarskih revolucionara izbio paljenjem matrikula, tj. crkvenih knjiga na mađarskom, ispred Saborne crkve u Novom Sadu.
U ovakvoj atmosferi održana je Majska skupština, gde su definisani nacionalni ciljevi i ustrojstvo Srpske Vojvodine.
Već prvog dana Skupština je izglasala mitropolita karlovačkog Josifa Rajačića za patrijarha, čime je rang crkve simbolično uzdignut kako bi reflektovao novi oblik državnosti.
Za Srpskog vojvodu izabran je Stevan Šupljikac, ugledni visoki oficir koji je u tom trenutku komandovao delom austrijskih trupa u Italiji.
Sem tog donet je zaključak da je srpski narod slobodan i nezavistan pod carskim domom austrijskim i krunom Ugarske.
Srpska Vojvodina je teritorijalno definisana i nju čine Baranja, Srem sa granicom, Bačka sa bečejskim distriktom i šajkaškim bataljonom i Banat sa granicom i kikindskim distriktom.
Skupština je važna i po tome što je tom prilikom po prvi put ozbiljnije politički istupio budući srpski narodni prvak Svetozar Miletić.
Borba za Srpsku Vojvodinu nije ostala samo na rečima, već se temelj slobode branio oružjem kroz teške bitke 1848. i 1849. godine, gde su svojoj severnoj braći u pomoć pritekli brojni dobrovoljci iz Kneževine Srbije pod komandom Stevana Knićanina.
Iako je srpski narod vojevao u savezu sa bečkim dvorom, car Franc Jozef izigrao je obećanje o formiriranju Srpske Vojvodine i nakon rata Srbima „darovao“ krnju tvorevinu kojoj je sam bio na čelu kao vojvoda.
Ipak, baklja slobode nije više mogla biti ugašena i san Srpske Vojvodine dosanjan je na Velikoj narodnoj skupštini 1918. godine, kada je izglasano pripajanje ovih krajeva Kraljevini Srbiji.
Preuzmite android aplikaciju.
