Američka savezna država Juta prostire se u planinskoj zoni na zapadu SAD. Kontinentalna država ima površinu od oko 220.000 km 2 i po novom popisu ima oko 3,3 miliona stanovnika.
Juta je postala teritorija u sastavu Unije 1850. godine, da bi 1896. bila primljena kao savezna država. Oko 60% stanovnika pripada mormonskoj veri (Sveci sudnjeg dana). Ovo je i razlog zašto je Juta u vrhu SAD po brojnim demografskim karakterstikama.
Ime ove američke države je izvedeno iz naziva jednog od urođeničkih plemena „Uta“ što znači „planinski narod“. U Juti se praktikovala poligamija (najviše kod pripadnika mormonske veroispovesti) do 1890. godine. Od tada je ona zakonom zabranjena. To je bio i jedan od uslova da Juta postane kao savezna država deo SAD. Na teritorije ove države nalazi se Veliko slano jezero, najveće koje se u potpunosti nalazi u SAD. Po postanku je reliktno, ostatak nekadašnjeg mnogo većeg Bonivelskog jezera koje je nestalo pre oko 14.000 godina.
U Juti postoji pet nacionalnih parkova: Lukovi (Arches), Brus kanjon (Bryce Canyon), Kanjonske zemlje (Canyonlands), Glavni greben (Capitol Reef) i Cion (Zion). Najveći i glavni grad je Solt Lejk Siti. Uže gradsko jezgro ovog grada ima oko 200.000 stanovnika. Na drugom mestu je grad Zapadna dolina (West Valley) sa oko 140.000 stanovnika. Slede ih Zapadni Jordan (West Jordan) sa 117.000 i Provo sa 115.000 stanovnika.
Ukoliko pogledamo šire metropolitansko područje, Solt Lejk Siti ima ubedljivo najviše stanovnika – 1,2 miliona (okruzi: Salt Lake, Tooele, Summit). Slede ga Ogden – Clearfield – 665.000 stanovnika (okruzi: Weber, Davis, Mangan) i Provo sa 618.000 stanovnika (okrug Juta). Ova metropolitanska područja su deo regije Vasač u kojoj živi oko 4/5 stanovnika ove države.
Politička situacija u Juti je dosta homogena. Od 1952. godine u ovoj saveznoj državi na predsedničkim izborima redovno pobeđuju kandidati Republikanske partije. Jedini izuzetak su bili izbori 1964. godine kada je kandidat Demokrata Lindon Džonson pobedio Berija Goldvotera. Juta u elektorskom sistemu donosi šest glasova. Ova država ima guvernera iz redova Republikanske partije od 1985. godine. Trenutni, šesti u nizu, guverner ove „crvene države“ je Spenser Koks.
U Juti je 1869. godine spojena prva transkontinentalna pruga od Omahe na istoku do Sakramenta na zapadu. Državni simbol je holanska rerna (od 1997. godine). Usled mormonskog pritiska neki restorani imaju navučene zavese na prozore kako deca sa ulice dok prolaze ne bi videla ispijanje alkohola (tzv. cionske zavese).
U Juti je pronađen najveći fosil dinasourusa vrste reptor koji je po njoj i nazvan – Utahraptor. U nacionalnom parku Lukovi (Arches) nalazi se oko 2000 prirodnih lukova od peščara. Glavni grad Jute je jedini glavni grad u SAD koji ima tri reči u svom imenu. Do 1868. godine nosio je naziv Great Salt Lake City kada je prva reč izbačena.
U ovoj saveznoj državi se nalazi najdublji površinski rudnički kop na svetu. Rudnik bakra Bingem dubok je oko 400 metara. Od njegovog otvaranja pre oko jednog veka, ovde je iskopano oko 18 miliona tona rude bakra. Ovaj kop se vidi iz međunarodne svemirske stanice kada ona prelazi preko ove teritorije.
Juta je država sa najviše filantropa u SAD, bilo da su to donacije, davanje krvi, volontiranje i slično. Ovo je jedna od dve države u SAD (druga su Havaji) gde je zabranjena kocka. Smatra se da je idealan dan za skijanje u ovoj državi 13. januar. Na taj dan statistički padne najviše snega u godini. Inače, Juta je država sa najvećim snežnim pokrivačem u SAD, prosečno oko 1,5 metar svake godine. Paradoskalno, ali ova država ima oko 300 sunčanih dana godišnje.
Stanovnici Jute su najpismeniji stanovnici u SAD. Takođe, najveći procenat sklopljenih brakova u SAD je u ovoj državi. Stanovnici Jute su prosečnom mladi, preko trećine populacije je ispod 18 godina starosti. Takođe, u ovoj državi je najveći fertilitet u SAD. Običaji Mormona umnogome utiču na ove parametre.
Državni simboli Jute su los i višnja. Izumitelji televizije, Filo Farnsvort i frizbija, Frederik Monson, rođeni su u ovoj državi.
U Juti, kao i u drugim državama na snazi su još uvek neki pravni akti iz starijih vremena. Oni danas zvuče i izgledaju čudno i potpuno arhaično. Zabranjen je lov na slonove u Juti. Bilo koje prevozno sredstvo (bicikl, motocikl) dozvoljeno je voziti jedino sa obe ruke na volanu, tako da možete zaboraviti na voženje bicikla iz prodavnice sa kesom punom namirnica. U Juti je zabranjena prodaja alkohola u ambalaži preko dve litre. U gradu Provo grudvanje je zabranjeno zakonom, kao i psovanje u gradu Logan. Stanovnici u Juti se smatraju miroljubivim ali sigurno ne poštuju u potpunosti sve zakone, pogotovo ako su oni ostatak minulih vremena.
Autor: dr Rastislav Stojsavljević
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Prethodni autorski tekst dr Rastislava Stojsavljevića možete pročitati ovde:
Rastislav Stojsavljević: Jelouston – Podzemni strah Severne Amerike
Preuzmite android aplikaciju.
