Popis stanovništva, domaćinstava i stanova je, po sadržaju i obimu, najmasovnije i najkompleksnije statističko istraživanje koje se sprovodi u skoro svim zemljama sveta, na svakih deset godina.
Popisom se obezbeđuju potpuni i kvalitetni statistički podaci o stanovništvu, njegovoj starosnoj i polnoj strukturi, obrazovnoj i bračnoj strukturi, o ekonomskoj aktivnosti, o strukturi domaćinstava i porodica i o stambenom fondu.
Prikupljeni podaci od izuzetnog su značaja za ocenu trenutnog stanja, kao i za buduće planiranje i donošenje različitih strategija, kako na nacionalnom tako i lokalnom nivou.
U vezi s tim vredi podsetiti da je baš u srednjem veku sačinjen prvi popis stanovništva na tlu današnjeg Novog Sada.
U pitanju je popis bačkog kmetovskog vlastelinstva iz 1522. godine, u kome je navedeno koliko su pojedina naselja Bačke, Bodroške i Čongradske županije dali novca od proizvodnje žitarica. Među popisanim mestima nalazio se i Vašaroš Varad, odnosno današnji Novi Sad. Ukupno je popisano 19 kmetovskih domaćinastava.
To su sledeća domaćinstva, čija će imena biti napisana kako stoji u originalu uz kratko objašnjenje:
- Wenk Kelpeny -verovatno Vuk iz Kupinova. Budući da je 1521. godine Srem pao pod Turke možda je izbegao, a možda je i migrirao.
- Ladislach Inach – Ladislav Inač, moguće je da prezime vodi poreklo od reči za šegrta
- Johannes Vochetha –Verovatno Jovan Vučeta ili Vučetić
- Petrus Kowach – Peter Kovač
- Johannes Bakochy – Jovan (Janoš) Bakoči
- Franciskus Mihalyfy – Franja (Ferenc) Mihaljfi
- Clemens Varga – Kliment (Kelemen) Varga
- Petrus Barbitonsor – prezime ovog Petra je od latinske reči za berberina, možda zanimanje, možda i prezime
- Relicta Emerici Cozma – jedina žena u popisu, udovica Imrea, odnosno Emeriha Kozme.
- Emericus Dobay – Imre (Emerih) Dobai
- Gregorius Mezarus – Grgur (Gergelj) Mesaroš
- Blasius Mezarus – Vlaho Mesaroš-ne zna se da li su rodbina
- Boso biro – Boso je nosio prezime koje potiče od mađarske reči za sudiju, možda je i Božo ili je neka greška
- Centko – možda Cvetko, nejasno sasvim
- Stephanus Fondok – Stefan (Ištvan) Fondok
- Stephanus – ništa drugo o njemu se ne zna
- Elias Chemey – Ilija (Ilješ) Čemei
- Marcus Belay – Marko Belai, prezime ili oznaka porekla iz sela Bela u Bačkoj
- Nicolaus Radovan –Nikola Radovanović/Radovan
Od popisanih 19 kmetovskih kuća u tri najmanje su sigurno već Sloveni, odnosno Srbi, što odgovara procenama mađarskih i domaćih istoričara da je procenat u ovo doba u Bačkoj ovog stanovništva i bio između 10 i 20%.
Na kraju popisa stanovnika u Vašaroš Varadu nalazi se na latinskom i rečenica nichil solverunt ex quo sunt penitus combusti et desolati. Ovo znači da u samom mestu nije sakupljeno ništa novca, kao i da je sve napušteno i uništeno. Zanimljivo je da je u nešto udaljenijem Sajlovu sakupljeno nešto novca, dok postoji i nešto kasniji popis Temerina. Međutim, verovatno zbog turskih osvajanja Srema 1521. godine Vašaroš Varad je bio opustošen.
Preuzmite android aplikaciju.
