Na samom početku Pašićeve ulice u Novom Sadu, smeštena između Vladičanskog dvora i Platoneuma, nalazi se Saborna crkva svetog Đorđa. Ova crkva smatra se najznačajnijim pravoslavnim hramom u Novom Sadu, a ujedno predstavlja i glavnu episkopsku crkvu u Bačkoj.
Saborna crkva svetog Đorđa, prvi put se pominje 1720. godine, kada je bila manji hram od kamena i opeke, koji je već 1734. godine zamenjen novim.
Kao i veći deo građevina u Novom Sadu crkva je stradala u bombardovanju Novog Sada sa Petrovaradinske tvrđave tokom Bune iz 1849. godine. Usledila je obnova hrama u periodu između 1851. i 1853. godine.
Vremenom je i ova crkva oronula zbog čega je krajem 19. veka doneta odluka o njenoj drugoj, sveobuhvatnoj obnovi.
Današnji izgled jednobrodne građevine sa tročlanom oltarskom apsidom i visokim, novobaroknim zvonikom na zapadnom pročelju, crkva dobija u velikoj obnovi početkom 20. veka, u periodu od 1902. do 1905. godine.
Tokom godina, neki od najpoznatijih slikara i ikonopisaca su radili na unutrašnjem opremanju i ukrašavanju hrama.
Na ikonama u crkvi je najviše radio slikar Paja Jovanović, koji je izradio sve ikone na ikonostasu, ukupno 33.
Unutrašnjost crkve ukrašena je vitražima, što doprinosi opštem utisku raskoši koje posetilac ima, a koja svedoči o bogatstvu zajednice koja je gradila saborni hram.
Od 1740. do 1955. godine u crkvi je sahranjeno osam bačkih vladika.
Ono čime Saborna crkva može posebno da se pohvali je da se u porti crkve nalazi najstariji sačuvani spomenik Novog Sada – Bogojavljenski krst od ružičastog mermera.
Tačnu godinu nastanka ovog spomenika teško je utvrditi, jer je tokom bombardovanja Novog Sada 1849. godine izgorela i arhiva Eparhije bačke, a delom je oštećena i sama arhiva Grada Novog Sada.
I sam krst je bio teško oštećen tokom ovog tragičnog događaja, a obnovila ga je 1867. godine poznata novosadska dobrotvorka Marija Trandafil.
Prvi trag o njemu može se naći na planu tadašnjeg naselja iz 1745. godine, dakle dok Novi Sad još nije bio Novi Sad, već Petrovaradinski šanac.
Ovaj krst nekada se nalazio na uglu Zmaj Jovine i Miletićeve, i tu je u kontinuitetu stajao sve do početka 20. veka, da bi zbog izgradnje tramvajske linije i postavljanja šina bio izmešten ispred Vladičanskog dvora, na mesto gde se danas nalazi spomenik čika Jovi Zmaju.
Nakon Drugog svetskog rata, početkom 1950-tih, tadašnje vlasti su zbog novog urbanističkog plana htele da poruše ovaj krst, čemu su se crkvene vlasti oštro usprotivile.
Usledila je duga borba svetovne i crkvene vlasti oko sudbine najstarijeg novosadskog spomenika.
Spor je na kraju došao do Vrhovnog suda, a okončan je kompromisnim rešenjem, da se krst mora ukloniti sa tadašnje lokacije, ali neće biti uništen, nego premešten u portu Saborne crkve, gde se i danas nalazi.
Preuzmite android aplikaciju.
