Zvuči gotovo neverovatno da je pretpostavljeni prvi pomen Novog Sada iz pera jednog arapskog geografa i putopisca po imenu al-Idrizi.
On je bio rođen oko 1100. godine u današnjoj Španiji, koja je u to vreme gotovo cela bila pod arapskom vlašću. Putovao je dosta, pdobrom delu onovremenog sveta a na kraju stigao je na dvor sicilijanskog kralja Rožera. Za njega je napisao spis poznat pod nazivom Geografija. U ovom delu arapski geograf i putopisac opisao je brojne zemlje koje je obišao, među kojima i Ugarsku. Zna za niz naselja na tlu današnje Vojvodine, kao i čitave sadašnje Srbije. Ovi podaci su nastali verovatno negde u periodu 1150 – 1155. godine.
Evo kako glasi taj prvi pomen Novog Sada:
Od grada ‘.f.r.n.k b.y.l.h (čita se Ifrankabila, odnosno Frankavila, što je današnji Manđelos) na severoistok ima 50 milja do grada ’b.r.n.d.s (čita se Ibrandis, Petrovaradin, odnosno Novi Sad). ’b.r.n.d.s = Ibrandis je civilizovan grad u kome ima trgova i mnogo zgrada. Nalazi se ispod brda, u dolini.
Današnje selo Manđelos u Sremu je predstavljalo tokom srednjeg veka značajnu naseobinu, sa vrlo bogatom i uzbudljivom istorijom te ga zato i pominje arapski geograf. Oblik za Novi Sad koji on ovde pominje, Ibrandis je vrlo sličan obliku Waradinum Petri, kao i samom nazivu Varadin, Varadinus, što su sve oblici za naziv današnjeg Novog Sada, koji je takođe nazivan Petrovaradin. U srednjem veku se ovaj naziv ne koristi samo za označavanje Petrovaradina u Sremu.
Kako je Idrizi koristio i usmene izvore, kao i neke informacije koje je prikupljao direktno sa terena i od izaslanika, moguće da je ovaj oblik Ibrandis i nastao direktno od Varadinus, odnosno da ga je neko na taj način saopštio samome Idriziju.
Podatak da se Ibrandis nalazio, po ovom arapskom autoru, ispod brda svakako može da uputi na Frušku goru.
Ovaj i ovakav pomen Novog Sada bi svakako obogatio i istoriju grada, ali, u skladu sa mnogim drugim diplomatičkim ugarskim izvorima, može se zaključiti da ovo naselje nije bilo nevažno.
Palate i zgrade koje su krasile ovaj grad pokazatelj su njegove naprednosti.
Nažalost, korpus izvora je veoma mali, te o nekom životu i razvoju Vašaroš Varada, Varadina, odnosno Idrizijevog Ibrandisa nema mnogo informacija.
