Prilikom zajedničkog služenja svete liturgije sa Njegovim blaženstvom, Arhiepiskopom ohridskim i makedonskim, gospodinom Stefanom, u Sabornom hramu Svetog Klimeta Ohridskog u Skoplju, poglavar Srpske Pravoslavne Crkve, Njegova Svetost, Patrijarh srpski, gospodin Porfirije, kazao je: „…Radujmo se, jer nas je Gospod pogledao. Radujmo se, jer se sa nama danas raduje čitava Crkva! Raduju se i nebo i zemlja! Raduju se i nebo i zemlja onda kada se braća vole, kada se grle u Hristu Gospodu, kada slave ime Božje. Radujmo se i mi što smo evo, posle pedeset i pet godina zajedno služili svetu Liturgiju najpre u Beogradu, a evo danas i u Skoplju, samo u nekoliko dana drugi put…“.
Prethodno, Sveti Arhijerejski Sabor je jednoglasno izašao u susret molbi Makedonske Pravoslavne Crkve – Arhiepiskopije Ohridske, te je „jednoglasno, jednodušno blagoslovio, odobrio, prihvatio i priznao“ autokefalnost, ove, prema normama kanonskog prava, novoustrojene pomesne i sestrinske pravoslavne Crkve.
Kao i u pogledu mnogih društvenih pojava, koja se odnose na „osetljiva“ pitanja srpske nacionalne, verske ili državotvorne ili državnopravne politike, Srbi se „po običaju, odmah podele na dve ili više grupa, odnosno polova“!
Slično, mada u znatno manjem opsegu, dogodilo se i u vezi sa ovim bolnim višedecenijskim pitanjem raskola u Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi.
Šta se, zapravo dogodilo na nedavno održanom Svetom Arhijerejskom Saboru Srpske Pravoslavne Crkve, kada je reč o „makednonskom raskolničkom pitanju“?
Naime, višedecenijski crkveni spor, nesumnjivo, pokrenut je od strane titoističkih, komunističkih, bezbednosnih struktura i to sa jasnim ciljem, koji je na kraju i postignut.
Taj cilj sastojao se u realizovanju ideje jugoslovenskih komunista o trajnom odvajanju makedonskog-nacionalnog i pravoslavnog, duhovno-konfesionalnog identiteta od njihovih srpskih pravoslavnih fundamenata.
Dakle, osnovna namera jugoslovenskih (svakako, i srpskih) komunista bila je da putem generisanja crkvenog i duhovnog raskola na teritoriji, koja je u kanonskom pogledu pripadala strukturi Srpske Pravoslavne Crkve, uslove nestanak organske veze između duhovno-nacionalnog identiteta slovenske populacije na prostorima današnje Severne Makedonije sa onim duhovno nacionalnim identitetom, koji je ostao karakterističan i specifično ustrojen na etničkim prostorima u ondašnjoj Jugoslaviji, ali i širom sveta, gde je živeo ili gde živi srpski narod.
Drugu dimenziju generisanja tog, tipično „udbaškog“ i „komesarskog“ raskola u „tkivu“ Srpske Pravoslavne Crkve pronalazimo u nameri tadašnje komunističke države da do krajnjih granica oslabi uticaj, ionako „ranjene“ pravoslavne crkve u Jugoslaviji.
Kada pogrom nad jerarhijom, sveštenstvom i imovinom Srpske Pravoslavne Crkve, nakon svršetka Drugog svetskog rata, nije pružio (za komuniste) „zadovoljavajuće rezultate“, a u nameri da oslabe uticaj institucije, koja je, nekad i presudno determinisala pravce razvoja srpskog nacionalnog i državotvornog identiteta, komunisti su pristupili veoma svesnom procesu razgradnje kanonskog ustrojstva teritorijalne organizacije pravoslavne crkve u Jugoslaviji.
Važan segment tog sramnog nauma predstavljao je koncentrisani „udar“ na eparhije SPC u ondašnjoj, ekonomski najslabije razvijenoj, socijalističkoj federalnoj jedinici – Makedoniji.
U istorijsko-etničkom i duhovno-kulturološkom pogledu, prostor nekadašnje Južne Srbije bio je veoma „osetljiv“.
(nastavlja se)
Autor: Ognjen Karanović, istoričar, CZDS
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Ognjen Karanović: Između Pekinga i Brisela – sudbina Rusije (dvanaesti deo)
Preuzmite android aplikaciju.
