Apokalipsa se dogodila. Događaj koji je do pre nekoliko godina bio nezamisliv za dvanaest miliona Jermena, iznenada, u jednom danu pretvorio se u surovu realnost stanovnika Nagorno-Karbaha.
Gotovo tri hiljade godina jedne civilizacije u južnom delu Kavkaza nestalo je za nekoliko časova. Uspostavljen je ustavno-pravni poredak i suverenitet Azerbejdžanske Republike nad planinskim masivom Nagorno-Karabaha, gde je od 1991. godine, pa sve do septembra 2023. godine funkcionisala defakto nezavisna, ali međunardno nepriznata država jermenskog naroda – Republika Arcah, odnosno Nagornokarabaška Republika.
Istovremeno, sa nestankom te nepriznate države Jermena u međunarodno priznatim granicama Azerbejdžana počeo je zastrašujući egzodus kompletnog jermenskog stanovništva Arcaha. Više od 120 hiljada ljudi spas za svoje živote i „nekolicinu izbegličkih zavežljaja, gde su stale sve njihove suze, bol i patnje“ pronašli su pod šatorima Međunarodnog komiteta Crvenog krsta u gradovima i varošima susedne Republike Jermenije.
Strahoviti zločin etnocida nad unesrećenim stanovništvom Arcaha prošao je gotovo nezapaženo. Nikoga ne zanima sudbina drevne civilizacije u južnim predelima kavkaskog planinskog masiva.
Ne zanima previše ni jermenske vlasti, koje ovaj novi „biblijski egzodus“ i golgotu sopstvenih sunarodnika „pospano prate“, uz poneki kominike „prepun sadržaja sa osuđujućim rečima“ za azerbejdžansku vladu, zbog njenih postupaka prema stanovništvu nestalog Arcaha krajem septembra ove godine. Zanimljivo, ni najuticajniji elektronski i štampani mediji, kao ni društvene mreže nisu previše zaokupljene izveštavanjem o kataklizmičkom događaju koji je zadesio Jermene.
Kao što smo naglasili, činjenica da su gotovo u jednom danu svi stanovnici Arcaha odlučili da „izađu“ iz svojih domova, te putem Lančinskog koridora „zauvek otputuju“ u Jermeniju, nije iznenadila, ali ni zabrinula nijednu svetsku silu. „Neme fotografije“ i sumorni video-snimci sablasno pustog Stepanakerta (Hankendija – kako ga nazivaju Azeri), bivšeg glavnog grada Nagorno-Karabaha, kao da su čovečanstvo ostavile potpuno indiferentnim.
U komentarima u vezi sa informacijama o tragediji Jermena u Nagorno-Karabahu, koje ovih dana „obilaze“ društvene mreže, možemo da „pronađemo tragove empatije kod neumornih korisnika platformi socijalnih medija na internetu“, ali prema ostavljenim domaćim životinjama i kućnim ljubimcima, sada jedinim stanovnicima bivše arceške prestonice.
Pomenuti „stanovnici“ naizgled besciljno (verovatno u potrazi sa hranom i skloništima) tumaraju praznim ulicama i po pločnicima na centralnom trgu ovog umorenog gradića.
Pored njih, na fotografijama i snimcima praznih ulica Stepanakerta u prilici smo da uočimo i hiljade komada razbacanog i ruiniranog nameštaja, odeće i, verovatno materijalno bezvrednih dragocenosti bivših građana prestonice, koje su u žurbi da napuste poraženi Arcah odbacili, zbog nemogućnosti da ih ponesu sa sobom u svojim oskudnim prevoznim sredstvima, koja su ih prevozila da prvih izbegličkih centara u njihovoj matičnoj državi Jermeniji.
„Izbeglički pandemonijum“ nastavljen je u gradu Gorisu, najistočnijoj tački jugoistočnog dela Jermenije, koji se zapravo graniči sa bivšim Arcahom i Azerbejdžanom. U potrazi za skloništem i osnovnim potrepštinama, u prvom redu hranom, preko stotinu hiljada ljudi, takođe besciljno luta u ovom malenom i drevnom jermenskom gradu u provinciji Sjunik.
Nisu iznenađeni, niti zaprepašćeni zbog sudbine koja ih je zadesila, ali jesu (opravdano) revoltirani i krajnje zabrinuti zbog neizvesnosti na početku nove „vrste života“, koja prati sve izbeglice na ovom svetu.
Da bismo na sveobuhvatan način razumeli iz kojih razloga je i nastala ova nova izbeglička kriza, te zašto je „posečen crni vrt Kavkaza“ na granici između Evrope i Azije, potrebno je da sagledamo, sada već istorijske uzroke nepremostivog međuetničkog, međukonfesijskog i međucivilizacijskog jaza, koji stolećima postoji između Jermena i njihovog okruženja sabranog u etničkim grupama „turkijskog sveta“. Nesumnjivo, prelamanja geopolitičkih interesa svetskih i regionalnih sila imala su veliki uticaj na taj nesrećni jaz između Jermena i Azera.
Autor: Ognjen Karanović, istoričar, CZDS
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Prethodni autorski tekst Ognjena Karanovića možete pročitati ovde:
Ognjen Karanović: Kraj torijevske vladavine u Velikoj Britaniji? (treći deo)
Preuzmite android aplikaciju.
