Upravo na „tragu“ naše dileme iz prethodnog dela bloga, a koja je sadržana i u samom naslovu teme, možemo da zaključimo da, bez obzira na potencijalnu volju Vladimira Putina, u vezi sa pitanjem budućeg, „postratnog“, geopolitičkog položaja Rusije, pomenuti „put Kremlja“, već je određen i to samo u nekoliko dana od početka vojne intervencije ruskih oružanih snaga u Ukrajini.
Nesumnjivo, ujedinjeni stav Evropske unije i NATO u vezi sa ovom krizom, mogli bismo da posmatramo i u kontekstu presudnog uticaja Sjedinjenih Američkih Država u ovim vojno-političkim zajednicama i savezima.
Međutim, opredeljenje 141 države-članice Organizacije Ujedinjenih nacija iskazano prilikom glasanja na vanrednom zasedanju njene Generalne skupštine o osudi „agresije Ruske federacije na Ukrajinu“, otkriva jednu novu geopolitičku sliku stvarnosti savremenog sveta, koji se očigledno nalazi u „ruševinama“.
Naime, upravo dati broj država osudio je vojnu intervenciju Rusije, odnosno te države glasale su u korist rezolucije, dok je svega pet država (uključujući i Rusiju) bilo protiv.
Ostali broj država (35) bio je uzdržan ili nije ni pristupio glasanju. Zanimljivo, među uzdržanima našla se i Narodna Republika Kina, Venecuela, Kuba, kao i neke države, koje su i članice Ugovora o kolektivnoj bezbednosti (ODKB).
Da li bismo bili objektivni, ukoliko bismo tvrdili da je stav svih ovih zemalja, zapravo rezultat presudnog uticaja SAD na njihove pozicije u oblasti spoljne politike?! Šta nam otkriva i ova pozicija Kine? Da li se zvanični Peking, kao najveći uvoznik robe široke potrošnje u SAD, plaši da bi sudbinu sličnu Rusiji, mogla da doživi i Kina, sada kad je „zapadni svet namirisao krv“, zbog spore i nesigurne vojne kampanje Moskve u Ukrajini?!
Uz nezapamćeni medijski, politički i ekonomski rat i izolaciju jedne velike sile, kakva je Rusija, koju bi pouku zvanična Moskva trebalo da prepozna u opisanoj konstelaciji opredeljenja unutar Ujedinjenih nacija, a u povodu njene intervencije u Ukrajini, kao i u širem kontekstu?
Odavno preživela „ruska škola spoljne politike“, ustanovljena nakon pobede nad Napoleonom 1812. godine (defanzivni intervencionizam i „kongresna diplomatija“), pa i ranije, kao i sovjetski model „obaveštajne diplomatije“, pokazali su se nedoraslim u savremenim geopolitičkim izazovima.
Takođe, materijalistički pristup u odnosima prema istorijskom pravu ruske države, kada je reč o njenim relacijama sa zemljama u kavkaskom, evropskom i srednjoazijskom regionu, nasleđen iz komunističko-sovjetske epohe, usporava svaki proces afirmisanja ruskog „nacionalnog duha“, spremnosti na odricanja kolektiviteta, te istovremeno suzbija svest o „zajedničkoj sudbini“ ruskog naroda.
Zbog čega je to važno? U kombinaciji sa „tromom“ ruskom i sovjetskom „školom spoljne politike“, materijalistički pristup ograničava svest kod ruskih političkih elita u akcijama zaštite njihovih državnih, nacionalnih, a u vezi sa njima i teritorijalnih interesa.
Na primer, jedan od razloga, zbog kojih Putin nije vojno intervenisao u Ukrajini 2014. godine (u nekim širim razmerama), te na taj način realizovao „snove desničara o povratku Rusije na Dnjepar“, nalazi se u materijalističkom pristupu Kremlja u rešavanju ovog pitanja.
Procena Putinove administracije bila je da bi daljim teritorijalnim širenjem Rusije u Ukrajini, „Moskva dobila oko dvadeset miliona gladnih usta“, što bi predstavljalo novo opterećenje za ionako nezavidan „ruski državni budžet“. Svakako, dati princip oštro je suprostavljen interesima „imperijalne svesti“ kod dela ruskog obaveštajno-bezbednosnog aparata i političkih elita.
Međutim, politička logika „imperijalne svesti“ kod dela ruskih političkih elita, nasleđena iz carističkog perioda, materijalizovana je u procesima rešavanja pitanja statusa Čečenije.
Nakon strahovitog vojnog poraza islamističkih i terorističkih snaga čečenskih separatista, u postupcima pacifikacije zemlje, „obnovljen je caristički model“ organizacije vlasti, koji je do 1917. godine primenjivan u osvojenim ili oslobođenim zemljama u Rusiji.
Jednostavno, Rusija je pronašla saveznika u ličnosti Ramzana Kadirova (čeč. Kъadiri Ahьmadan kIant Ramzan, rus. Ramzan Ahmatovič-Kadыrov), koji je na personalno-institucionalnom principu vazalno povezan sa zvaničnom Moskovom, te u njeno ime, kao svojevrstan „namesnik“ upravlja „carskom zemljom“ ili „krajinom“.
Taj model može da pruži rezultate u integraciji nekog „odmetnutog regiona“, ali kao i svaki vazalni odnos, pre svega, zavisi od „ugovornih relacija zainteresovanih subjekata“. Očigledno, identitetsko pitanje u Ukrajini, imalo je drugačiji razvoj.
(nastavlja se)
Autor: Ognjen Karanović, istoričar, CZDS
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Prethodni autorski tekst Ognjena Karanovića možete pročitati ovde:
Ognjen Karanović: Između Pekinga i Brisela – Rat u Ukrajini (prvi deo)
Preuzmite android aplikaciju.
