Kada je reč o Nikoli Tesli, nismo mogli ni da zamislimo da je političkom biću savremene, Republike Hrvatske, članice Evropske unije, potrebno da ukazujemo na odavno dokazane činjenice (koje, opet nikada nije ni bilo potrebno dokazivati), a koje se odnose na etničko i duhovno-konfesionalno poreklo jednog od najvećih imena svetske nauke.
Najava hrvatskih vlasti da će nakon stupanja ove države u „Evrozonu“, evropskoj monetarnoj uniji preporučiti da motiv sa likom Nikole Tesle „krasi“ hrvatsko izdanje kovanica od 10, 20 i 50 centi, izazvala je snažne i (opravdano) negativne reakcije u širim slojevima javnosti, kako u Srbiji, tako i u zemljama Zapadnog Balkana, pa i u Hrvatskoj i Evropskoj uniji.
Postavljamo pitanje šta je sporno u odluci jedne zemlje da, na opisani način, ličnosti planetarnog značaja ukaže zasluženu čast?
Jednostavno rečeno, navedenim postupkom hrvatskih vlasti otvoren je problem krađe identiteta, pa i kulturnog nasleđa, i to na jedan perfidan način.
Motivi na novčanicama i kovanicama bilo koje države u svetu ili (u ovom slučaju) nadnacionalne zajednice, na prvom mestu predstavljaju izraz duhovno-identitetske i kulturno-političke vrednosti, koje jedna zemlja ili nacija neguje u svojim okvirima, te na opisani način, u širem kontekstu, želi da afirmiše datu vrednost, kao segment sopstvenog kulturnog nasleđa.
Svakako, ličnost i delatnost Nikole Tesle predstavljaju i segment univerzalnog kulturnog nasleđa iz oblasti naučnih dostignuća, te shodno ovom principu, svi narodi na svetu imaju pravo da Teslinu delatnost prihvataju i kao paradigmu sopstvenog doprinosa ukupnom nasleđu rezultata nauke u razvoju civilizacije.
Međutim, „politička teorija i praksa“ u Hrvatskoj, odavno se oglušuje, čak i na međunarodne propise u vezi sa zaštitom nematerijalnog, kao i materijalnog kulturnog nasleđa, kada determiniše pojedina kulturna dobra, istorijske ličnosti, događaje, stanja i procese iz prošlosti, kao dostignuća ili fakticitete iz razvoja hrvatskog etničkog korpusa.
Ova bestidna praksa posebno se odnosi na istorijske ličnosti (sličnu sudbinu doživljavaju identiteti i osobine Ive Andrića, Ruđera Boškovića, ali i dubrovačke književnosti, „Miroslavljevog jevanđelja“, itd)!
Svetska nauka, kao i zdrav razum, nepobitno su prepoznali Nikolu Teslu, kao američkog naučnika, srpskog–etničkog i pravoslavnog–konfesionalnog porekla.
Ugledni naučnik, po prirodi skroman i za široku svetsku javnost nenadmašan i mističan genije, rođen je u seoskom parohijskom domu srpskog, pravoslavnog sveštenika Milutina i njegove supruge Georgine Tesla.
Školovao se u rodnom Smiljanu i obližnjem Gospiću u Lici, a posle završenih nižih razreda, maturirao je u realnoj gimnaziji u predgrađu Karlovca.
Studirao je tehniku u Gracu (1877–1880), a do odlaska u Sjedinjene Američke Države, 1884. godine (gde je ostvario svetski uspeh i slavu), Tesla je radio kao upravnik i inženjer u Telefonskoj centrali u Budimpešti.
Prema tome, Tesla nije bio Hrvat, niti je rođen u Hrvatskoj, jer se Smiljan nalazio u oblasti Vojne granice (krajine), sve do 1881. godine, a u okvirima Austrijskog carstva, odnosno, Austrougarske, od 1867. godine.
Ukoliko neko ima dilemu, kakav je bio odnos Nikole Tesle prema srpskom nacionalnom identitetu, najbolje bi bilo da se osvrne na reči samog naučnika o datoj temi.
Prilikom njegove jedine posete Kraljevini Srbiji i Beogradu, 1. juna 1892. godine, Tesla je izjavio: „…Ako se te moje nade ispune, najslađa misao biće mi ta: da je to djelo jednog Srbina. Živilo srpstvo… Ali gospodo, nemojte misliti da sam ja, otišavši sa svog ognjišta, zaboravio na svoj rod i pleme! Ne, ja sam ostao Srbin i tamo daleko preko debeloga mora, usled ispitivanja, kojima se bavim…“.
Svi zainteresovani čitaoci, a posebno hrvatski političari, ove reči Nikole Tesle mogu da pronađu na stranicama ondašnje štampe (koja je pratila posetu naučnika Beogradu) na srpskom, mađarskom ili hrvatskom jeziku.
Odnos hrvatskih političkih elita prema Nikoli Tesli i njegovom delu osvedočio se dva puta u prethodnom stoleću.
Prvi put 1941. godine, kada su ustaške vlasti spalile selo Smiljan, naučnikovu porodičnu kuću, kao i pravoslavni hram (gde je služio njegov otac), pri čemu su na monstruozan način pobili 71 člana porodice Tesla.
Takođe, upravo u Gospiću „otvoren je“ i prvi ustaški koncentracioni logor (kompleks Gospić-Jadovno-Pag), u kome je umoreno na hiljade Srba sa područja ondašnje NDH.
Drugi put, Hrvatska se Tesli „odužila“ 1992. godine, kada su nove hrvatske, demokratske vlasti, devastirale (posle Drugog svetskog rata obnovljenu) naučnikovu kuću, kao i lokalni pravoslavni hram, a preostale Nikoline rođake proterale iz Smiljana i Gospića.
Takođe, uklonili su i spomen-bistu posvećenu naučniku, a naziv centralnog trga u Gospiću, koji je nosio ime Nikole Tesle, preimenovali su u „Trg Ante Starčevića“.
Tri decenije kasnije, hrvatske političke i akademske elite tvrde da je Nikola Tesla „najveći hrvatski naučnik“, koji je zaslužio da se njegov lik „otisne“ na „hrvatskoj verziji evropskog kovanog sitniša“.
Rado bismo upitali tu „naknadnu ingenioznu pamet“ hrvatskih nacionalnih elita – a zašto je Hrvatska prethodno uništila svaki trag postojanja Nikole Tesle i njegovih rođaka u Hrvatskoj i to iz razloga, što su do pre samo koju deceniju, „odgovorni ljudi“ u Hrvatskoj bili svesni Tesline srpske nacionalne pripadnosti?!
Ukoliko je uopšte zaslužila odgovor nesuvisla doskočica hrvatskog predsednika Zorana Milanovića, o tome da „postoji više razloga da beogradski aerodrom nosi ime Brus Lija, nego Nikole Tesle“, mogli bismo taj odgovor da formulišemo na sledeći način: „Brus Li više pripada Srbiji i beogradskom aerodromu, nego Nikola Tesla Hrvatskoj i Zoranu Milanoviću“!
Prethodni autorski tekst Ognjena Karanovića, možete pročitati ovde.
Autor: Ognjen Karanović
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Preuzmite android aplikaciju
