Tokom prve polovine 18. veka, na mestu današnje zgrade Matice srpske nalazio se drugi objekat, u kojem je bila stacionirana graničarska komanda i kuća oberkapetana Sekule Vitkovića.
Kada je Petrovaradinski Šanac 1745. godine ukinut kao graničarsko mesto, a ukazom Marije Terezije postao slobodan kraljevski grad nazvan Novi Sad, Sekula Vitković sa svojih 224 graničara prelazi u Srem i kao pukovnik postaje zapovednik Sremske husarske regimente u Starim Banovcima.
Kuća tada ostaje dugo vremena prazna, sve dok u njoj nije otvoren han, građevinski objekat iz perioda Osmanskog carstva koji je služio za prenoćište putnika i njihovih karavana. U hanovima su bile štale za konje i prostorije za putnike.
Naime, zahvaljujući novom, povoljnijem položaju Novi Sad se brzo razvijao u naprednu varoš trgovaca, zanatlija i baštovana.
Iz tog razloga, u njemu je naročito oživeo trgovački i robni promet, tako da je u gradu boravilo i kroz njega prolazilo mnogo stranih trgovaca.
Trgovci koji su u Novi Sad dolazili iz Turske i uopšte sa balkanskih prostora, bili su obavezni da odsednu i neko vreme provedu u hanu, kao u nekoj vrsti karantina. Zbog toga su Novosađani ovu gostionicu i nazivali Turski han ili kraće Han.
Han je postojao ceo jedan vek, od 1748. do 1849. godine, kada je porušen i spaljen, kao i skoro ceo grad, prilikom bombardovanja grada sa Petrovaradinske tvrđave.
Do izgradnje Doma za nezbrinytu decu, plac na mestu nekadašnjeg Hana služio je za loptanje đaka Miletićeve osnovne škole i kao mesto na kojem je gostovao čuveni „Cirkus Henri“.
Plac na kojem je bio han pričekao je još 25 godina na drugu namenu, kada ga je kupila bogata novosadska dobrotvorka Marija Trandafil i zaveštala Matici srpskoj da na njemu podigne današnju zgradu, namenjenu Domu za nezbrinytu decu.
Koliko je ovo bio veliki doprinos rešavanju jednog krupnog socijalnog problema ne treba posebno podvlačiti.
Jednospratna zgrada Matice srpske, izgrađena u stilu istoricizma, sa osnovom u obliku ćiriličnog slova „G“, 1912. godine po projektu arhitekte Momčila Tapavice.
Uličnom fasadom ove reprezentativne zgrade dominira zasečeni ugao naglađen erkerom, nadvišen kupolom složene arhitektonike sa balusterskim nizom ispred. Fasada ka ulici Matice srpske ima tri rizalita koji se završavaju trougaonim timpanonom i trapezastim kupolama, od kojih je središnji širi sa glavnim ulazom. Fasada ka Trgu Marije Trandafil ima dva rizalita na krajevima, i ulaz sa prolazom ka dvorištu.
Dom je predat na upotrebu 1912. godine.
Ovoj svrsi je dom, međutim, služio samo do 1929. godine, kada se ova institucija preselila u takođe za njy podignutu zgradu izvan grada – na Sajlovu (današnji Veterinarski institut).
U zgradu doma uselila se Matica srpska koja se u njoj i danas nalazi.
Novo krilo je dozidano 1992. godine, a 2006. godine je obnovljen krov.
Da li znate koja zgrada u Novom Sadu je poznata još i kao „Apoteka na trgu“? (FOTO/VIDEO)
Preuzmite android aplikaciju.
