Na današnji dan pre 137 godina osnovana je Srpska kraljevska akademija, ustanovljena Osnovnim zakonom Kraljevsko-srpske akademije, koji je izglasala skupština, a kralj Milan Obrenović obnarodovao u Nišu 1. novembra (po novom kalendaru 13. novembra) 1886. godine.
Ideja za osnivanje ove institucije rodila se iz potrebe za prevazilaženjem nepomirljivih razlika koje su u svojoj suštini bile više političke, nego naučne.
Naime, Srpskoj kraljevskoj akademiji prethodilo je jedno drugo udruženje, Društvo srpske slovesnosti, osnovano 7. novembra 1841. godine. Ovo Društvo je suspendovano januara 1864. godine, zbog jačanja liberalne struje, koja je bila kritički usmerena prema vladajućem režimu.
Međutim, već 29. juna iste godine rad je nastavljen osnivanjem Srpskog učenog društva, ali je opet došlo do nesuglasica i različitog viđenja pravca kojim bi Društvo trebalo da ide. Liberali su verovali da je prosvećivanje naroda njihov osnovni zadatak, dok su konzervativci proklamovali naučni rad.
Kako je potreba za postojanjem jedne naučne institucije bila neophodna, 1. novembra 1886 osnovana je Srpska kraljevska akademija, a prve akademike, njih 16, imenovao je kralj Milan 5. aprila 1887. godine. Kasnije su akademici sami birali nove članove. Iste godine donet je i Pravilnik, koji je predviđao tajno glasanje i dvotrećinsku većinu za izbor novih članova. Takođe, tada su formirana četiri odeljenja Akademije, sa po četiri redovna člana.
Novina u radu Akademije bila je pokretanje sistematskih naučnih istraživanja, a jedan od najvećih poduhvata u proučavanju naroda i narodnog života ostvario je Etnografski odbor.
Svoje naučne studije članovi Akademije objavljivali su u „Glasu Srpske kraljevske akademije„, koji je izlazio u dva razreda: prvi razred sadržao je rasprave iz prirodnih nauka, a drugi razred rasprave iz filozofskih, jezičkih, pravnih i istorijskih nauka.
Prvi predsednik Akademije bio je Josif Pančić, u našem narodu daleko poznatiji po tome što je otkrio novu vrstu četinara koja je po njemu nazvana Pančićeva omorika.
Osim omorike, po njemu je nazvan i najviši vrh Kopaonika (Pančićev vrh) na kome se nalazi mauzolej sa njegovim posmrtnim ostacima. Svoj bogati herbarijum na kom je radio tokom čitavog života je, prema sopstvenim rečima, „Od postanka njenog Srbstvu namenio“.
Srpska kraljevska akademija je kao takva postojala sve do posle Drugog svetskog rata, kada je zvaničan naziv Akademije promenjen je u Srpska akademija nauka, a od 1960. godine u Srpska akademija nauka i umetnosti (SANU).
Danas Srpska akademija nauka i umetnosti predstavlja najvišu naučnu i umetničku ustanovu u Republici Srbiji. Podelu na stručne akademije zamenila je podela na odeljenja, kojih danas ima osam.
Da li znate koji novosadski časopis je i najstariji književni časopis u svetu? (FOTO)
Preuzmite android aplikaciju.
