Laganim korakom kroz Zmaj Jovinu ulicu da se primetiti spomen-ploča na fasadi jedne od vrlo bitnih zgrada u Novom Sadu, a koja je posvećena prvom Srbinu advokatu u Ugarskoj.
U pitanju je spomen-ploča sa imenom i prezimenom Jovana Muškatirovića.
Prvi Srbin advokat u Ugarskoj
Prvi Srbin advokat u Ugarskoj rođen je u Senti 1743. godine. Advokat je postao sa 26 godina i to ni manje ni više, nego kao prvi advokat u Srbiji. Naime takav vid advokatskog ispita polagao je u tadašnjoj Pešti, kao prvi Srbin koji je polagao ovakav ispit. Od tog trenutka je, i u Pešti, bio prvi advokat Srbin.
Jovan Muškatirović je deo svog života proveo živeći u srpskoj Atini. Od momenta sticanja svoje diplome pa sve do 1786. godine Muškatirović je živeo u Novom Sadu. Tu je našao dom i oženio se. Njegova žena zvala se Katarina – devojački Nedeljković, sa kojom je dobio jednog sina, Petra.
U Novom Sadu, u Pašićevoj ulici Muškatirović je imao advokatsku kancelariju, i kako se navodi na stranici Advokatske komore Vojvodine, kancelarija je bila aktivna više od deset godina.
U tom periodu Muškatirović je bio i advokat fruškogorskih manastira.
1785. godine, godinu dana pre njegovog odlaska iz Novog Sada, Muškatirović se susreo sa optužbama o kleveti vojnih sudija. Nakon toga se navodi da je sledeće godine napustio Novi Sad, a svoju kuću u Novom Sadu u kojoj je živeo sa porodicom, prodao 1787. godine.
Po dolasku u Peštu, Muškatirović je postao senator u Skupštini grada Pešte, a u tom gradu je i umro 1809. godine sa svojih 66 godina.
Par godina pre, tačnije 1803. godine sahranio je i svog sina jedinca – Petra.
Književnost i prosvetiteljstvo
Jovan Muškatirović nije ostao upamćen samo po svom advokatskom angažovanju, već i po književnom delovanju. U godinama kada se iz Novog Sada vratio u Peštu, Muškatirović je otpočeo sa angažovanjem u prosvećenoj književnoj misli. Iako je bio advokat fruškogorskih manastira, pod idejom prosvetiteljske misli Zapadne Evrope, Muškatirović se protivio crkvenim učenjima.
Njegova ideja životne filozofije bila je u racionalizaciji poretka društva i borbi za svetom u kome će vladati razum. Iako je i ova, prosvetiteljska ideja, kao i mnoge druge, vekovima posle, potpala pod istu onu filozofsku kritiku kakvu je i sama svojevremeno izlagala protiv srenjovekovne dogmatike, Muškatirovića je u tom periodu prožimala misao o čovekovoj dominantnoj figuri kao umno sposobnom i nezavisnom subjektu.
Deleći stavove sa velikim srpskim prosvetiteljem Dositejem Obradovićem, verovao je u prosvećenost nacije i čovečanstva koja bi bila izolovana od bilo kakvih dogmi.
Književnim radom bavio se kroz različite eseje i rasprave, ali je ipak ostao najpoznatiji po sakupljačkoj delatnosti narodnih umotvorina. Njegova književna dela su: Razmišlenie o prazdnici, Pričte iliti po prostomu poslovice i „Čerte serpskog života u Ungariji“.
Pored maternjeg jezika, Muškatirović je govorio i mađarski, i latinski.
Posvete Jovanu Muškatiroviću
O značaju Jovana Muškatirovića kao advokata, književnika, intelektualaca svoga doba, u njegovom rodnom mestu, u Senti, odata mu je čast time što jedno Kulturno-istorijsko društvo nosi njegov naziv „Jovan Muškatirović“ kao i jedna ulica.
U Novom Sadu, kao što je napomenuto na početku teksta nalazi se spomen-ploča na značajnoj zgradi u centru grada. U pitanju je zgrada Advokatske komore Vojvodine.
Čemu su u Novom Sadu služili đeram, četiri kapije i ceduljarnica?
Preuzmite android aplikaciju.
