Jovan Đorđević je jedan od velikana srpskog pozorišta, čovek koji je za svoj životni vek uspeo da osnuje dva najznačajnija i najstarija pozorišta u Srbiji, Srpsko narodno pozorište i Narodno pozorište u Beogradu.
Pored svega toga, ovom čoveku se duguje zahvalnost i za divne rodoljubive stihove himne Bože pravde koja je jedna od simbola srpske državotvornosti, istorije i države u njenom najformalnijem obliku.
Ko je bio Jovan Đorđević?
Jovan Đorđević bio je srpski intelektualac, rođen 1826. godine u Senti, a umro 1900. godine u Beogradu. Školovao se kako je u to vreme bilo tipično za većinu srpskih đaka, od Novog Sada do Segedina i Pešte.
Studirao je filozofiju što mu je dosta značilo kao članu Srpske akademije nauka i umetnosti, posebno kao članu odboraza filozofske i filološke nauke. Kasnijim stremljenjima u književnoj sferi Đorđević je postao i član odbora za širenje nauke i književnosti u narod.
U svom životu istakao se po profesorskoj delatnosti kao predavač u Velikoj srpskoj gimnaziji, ali i kao sekretar Matice srpske, urednik Letopisa Matice srpskei jedan od urednika lista Srpski dnevnik.
Posebno se istakao njegov angažman za pozorišta, prvo u literarnim osvrtima, a potom i u praksi. Incijativom Jovana Đorđevića nastalo je Srpsko narodno pozorište, ali i Narodno pozorište u Beogradu.
Srpsko narodno pozorište i Narodno pozorište u Beogradu
U mnogim spisima i izvorima o Đorđeviću napominje se njegovo interesovanje za pozorište. Na sajtu Srpskog narodnog pozorišta stoji da je Đorđević još kao urednik Srpskog dnevnika napisao seriju članaka o pozorištu, pogotovo insistirajući na važnosti, ali i potrebi, da se obezbedi publici pozorište na srpskom jeziku.
Takođe, na sajtu SNP-a, se za razlog za osnivanje navodi da je Đorđević smatrao da moderna nacija ne može da se homogenizuje bez sopstvene kulture i negovanja jezika, kao i da je doprinos pozorišta najdelotvorniji.
Njegovom incijativom, a podrškom Svetozara Miletića, Jovana Jovanovića Zmaja i Stefana Branovačkog osnovano je Srpsko narodno pozorište 1861. godine.
Iako Srpsko narodno pozorište nije prvobitno bilo državna institucija, već je brigu o njemu vodilo Društvo za Srpsko narodno pozorište. Za prvog upravnika izabran je niko drugi nego Jovan Đorđević.
Na sajtu SNP-a stoji da je za pozorište preveo Šilerovu tragediju Spletka i ljubav, a zanimljivo je da se taj prevod izvodio u Srpskom narodnom pozorištu sve do 1952. godine.
Iako je bio na mestu upravnika samo sedam godina, Đorđević je ovom najstarijem srpskom pozorištu podario mnoga dobra. Navodi se da je za tih sedam godina uređivao repertor i napisao brojne pesme, kao i prevode. U prvih sedam godina u Srpskom narodnom pozorištu prikazano je preko 100 premijera.
Upravo taj vid zalaganja, žrtvovanja i ljubavi prema pozorištu prepoznao je i knez Mihailo Obrenović i pozvao Jovana Đorđevića da to isto uradi i u Beogradu.
1869. godine Jovan Đorđević prelazi u srpsku prestonicu kako bi postao direktor Narodnog pozorišta.
Danas najveća scena u Srpskom narodnom pozorištu nosi naziv Jovan Đorđević.
Himna Bože pravde
U toku svoje pozorišne karijere, tačnije 1872. godine Jovan Đorđević je napisao i stihove pesme koja će vremenom postati naša himna Bože pravde.
Stihovi su nastali za pozorišnu predstavu Markova sablja, a bila je isprisana Jututunskom narodnom himnomJovana Jovanovića Zmaja.
Zbog svoje melodičnosti ovi Đorđevićevi stihovi su postali državna himna 1882. godine.
Od tada pa sve do završetka Drugog svetskog rata, Bože pravde biće zvanična himna i Kraljevini Srbiji, kasnije i Kraljevini SHS, ali i Kraljevine Jugoslaviji.
Tek posle Drugog Svetskog rata ona biva zamenjena himnom Hej Sloveni, a potom 2006. godine vraćena zvanično u svoje izvorno stanje, kao himna Republike Srbije.
Himna jeste bila sa vremena na vreme menjana, u zavisnosti od političkih nosioca. Promene su se najčešće ogledale u ubacivanju reči kralj ili izbacivanju te reči, ali su stihovi ostajali suštinski nepromenjeni.
Stihovi ove kompozicije koja je vremenom postala himna Bože pravde neosporno su predstavljali Đorđevićevo raspoloženje i patriotski duh kojeg su uopšteno intelektualci 19. veka negovali.
Preuzmite android aplikaciju.
