Od početka 19. veka do 1858. godine u Srbiji su održavane običajne narodne skupštine. Sazivali su ih knez ili Savet onda kada su smatrali da je to potrebno.
Učesnici skupština, osim u retkim slučajevima, nisu bili birani od naroda. Prema Zakonu o narodnoj skupštini, koji je izglasan na Svetoandrejskoj skupštini, ona je dobila ime Srpska narodna skupština.
Kad je reč o modernom parlamentarizmu, Srbija je svoj prvi skupštinski zakon, Zakon o Narodnoj skupštini, dobila 28. oktobra 1858. godine.
Na osnovu njega sazvana je Svetoandrejska narodna skupština, održana u Beogradu od 30. novembra 1858. do 31. januara 1859. godine.
Time je ozakonjena ustanova narodne skupštine i postavljen temelj predstavničkog sistema u Srbiji.
„Od tada je ona parlamentarna država, od tada se u izveštajima stranih predstavnika čuje imenica skupština. Srbija je, inače, imala skupštine još od početka Prvog srpskog ustanka. Na jednoj od skupština su potvrđeni ustavni zakoni. Srbija je održala skupštine tradicionalne koje su čak zbacivale kneževe, odnosno imenovale druge. U krajnjoj liniji Srbi su u srednjem veku imali svoje sabore poput drugih srednjovekovnih naroda, mada je Srbija bila deo vizantijskog komonvelta“, kaže istoričar Čedomir Antić.
Prema njegovim rečima, trebalo je vremena da ta siromašna, seljačka zemlja, koje je imala velike uzore, i koja je pokušavala i uspevala u određenoj meri da stigne velike, bogate evropske zemlje koje nisu bile pod stranim ropstvom.
„Međutim, već posle 25 godina, od kada je donesen prvi skupštinski zakon Srbija je ušla u veliku borbu za parlamentarnu vladu“, istakao je Antić.
Poslaničku zakletvu polagali su poslanici već na Svetoandrejskoj skupštini. Njen tekst, nešto izmenjen, zvanično je unet u Ustav iz 1869. i sve kasnije ustave. Vreme izbora počelo je 1869. godine.
„Osamdesetih godina jedna velika, masovna Narodna radikalna stranka se borila za to da skupština bira vladu, i to je Srbija postigla 1888. godine slobodoumnim Ustavom koji će kratko potrajati, ali će 1903. godine njegove tekovine biti unesene u Ustav kojim će započeti zlatno doba srpskog parlamentarizma koji će potrajati do ujedinjenja. Višestranački parlamentarizam će kod nas tek biti obnovljen tek 1990. godine“, kaže Antić.
Krajem osamdesetih godina prošlog veka, u Srbiji počinju da se razvijaju zahtevi za obnavljanje višepartizma.
Pojavljuju se pokreti za zaštitu ljudskih prava, civilno-društvene inicijative i nevladine organizacije. Rezultat je formalno obnavljanje višepartijskog sistema 1990. godine.
Rokovi i procedure – kada će novi poslanici sesti u klupe i kada će birati Vladu
Preuzmite android aplikaciju.
