U susret lepom vremenu i nadolazećem proleću, prisetili smo se da pored nas i sitnih životinja koje viđamo po prakovima i trotoarima našeg grada, ipak, viđamo i osećamo ne tako prijatne sugrađane.
Njihov najpoznatiji predstanik je – ambrozija koja izaziva kijanje, šmrcanje, ali čak i fatalne ishode usled velike alergijske reakcije.
Zakonom o zaštiti prirode alohtone divlje vrste koje unošenjem i/ili širenjem ugrožavaju druge vrste i ukupnu biološku raznovrsnost na području Republike Srbije proglašava invazivnim Ministarstvo, na osnovu opšteprihvaćenih međunarodnih kriterijuma, naučnih saznanja i obaveza preuizetih iz međunrodnih ugovora i dokumenata ili, pojednostavljeno, “invazivne vrste su one koje ugrožavaju biodiverzitet određenog područja na genskom, specijskom i ekosistemskom nivou”.
Prema istraživanjima sa Prirodno-matematičkog fakulteta, na području grada Novog Sada od ukupno 850 vrsta, invazivne vrste su zastupljene sa 74 predstavnika (8,25%), a mi vam u ovom članku predstavljamo najznačajnije.
Repušnjača (Erigeron canadensis) je jednogodišnja ili dvogodišnja biljka iz porodice glavočika (Asteraceae).
Poseduje uspravnu stabljiku koja je dlakava i može da naraste 30–120cm. Koren je tanak i vretenastog oblika. Listovi su dugi i uski, lancetastog oblika i naizmenično su postavljeni. Cvetovi su žute i bele boje i grade glavičastu cvast. Cveta od juna do oktobra. Kod nas se javlja pored puteva, pruga, po obroncima Fruške gore i padinama nasipa.
Amorfa ili bagrenac (Amorpha fruticosa)
Bagrenac je listopadni grm iz porodice mahunarki (Fabaceae). Obično raste 1–2 cm iako može naraste i do 6m visine. Poreklom je iz Severne Amerike. a u Evropu je unešena u 18. veku kao ukrasna biljka. Vrsta raste na vlažnom tlu duž obale reke Dunav, potoka, te u otvorenim i poluotvorenim vlažnim šumama. Dobro se razvija i na kiselom i na neutralnom tlu, a prilagodila se i neplodnim, suvim i peskovitim zemljištima.
Razmnožava se semenom i vegetativnim putem. Smatra se invazivnom vrstom zbog lake klijavosti semenki, njihovog lakog širenja, kao i zbog brzog rasta, a na taj način ometa razvoj lokalnih biljaka koje uzgajamo na terasama, po parkovima i na drugim javnim površinama.
Štir (Amaranthusretroflexus) je jednogodišnja, dikotiledona, jednodoma zeljasta biljka. Cveta i plodonosi od jula do septembra.
Izrazit je kompetitor za svetlost, prostor, vodu i nutrijente zahvaljujući intenzivnom rastu i ogromnoj produkciji semena, kao i visokoj efikasnosti usvajanja vode i visokoj produktivnosti fotosinteze pri intenzivnoj osvetljenosti.
Njegova štetnost se ogleda u: smanjenju količine i kvaliteta prinosa useva, održavanju patogena i insekata na ovoj vrsti kao alternativnom domaćinu, toksičnosti za domaće životinje i produkciji polena koji izaziva alergijske reakcije kod ljudi i životinja.
Tušt (Portulacaoleracea) je jednogodišnja sukulentna biljka iz porodice tušnjeva (Portulacaceae).
Stabljika je vrlo razgranata, polegnuta i raste u širinu puštajući izdanke u svim smerovima. Listovi su naizmenični, ovalni i mesnati. Cvetovi su sićušni i žućkaste boje. Cveta od maja do oktobra. Poreklom je iz Indije. Nanosi štete u ratarskim, krmnim kulturama, vinogradima i voćnjacima. Svojim prisustvom zauzima prostor gajenoj biljci i njen je konkurent za hranljive materije i vodu. Zbog svega ovoga ovaj korov utiče na smanjenje prinosa i kvaliteta biljaka.
Jedan od najvećih izazova u zaštiti prirode jeste kontrola unosa i širenja invazivnih vrsta. Neke od invazivnih vrsta gotovo je nemoguće u potpunosti ukloniti, dok je sama iskorenjivanje često vrlo skup proces.
Poznavanje bioloških i ekoloških karakteristika invazivnih vrsta, distribucija i praćenje promena njihovog areala, prioritet su u izboru mera kontrole zakorovljenosti pri gajenju useva u uslovima organske poljoprivrede, jer njihova potencijalna prenamnoženost na ovim površinama bi predstavljala potencijalno žarište širenja na susedna područja, što bi moglo imati nesagledive posledice i u širem regionu.
Veoma je važno u budućnosti okrenuti se prevenciji širenja invazivnih vrsta i svođenja na minimum njihovih negativnih posledica, kao i proceni rizika njihovog širenja. Procena rizika širenja invazivnih vrsta je od velikog značaja za očuvanje biodiverziteta, ali i prvenstveno za zdravlje svih naših građana.
Preuzmite android aplikaciju.
