Pojam Kraljevina Srbija koji je postojao tokom vladavine Austrije 1718-1739, izazivao je dosta kontroverzi. Period od Požarevačkog mira (1718) do Beogradskog mira (1739), bilo je vreme kada se Srbija oslobodila vlasti Osmanlija. Period koji je značio upravu hrišćanske države i nove Privilegije za Srbe. Sa druge strane srpska istoriografija sa početka 20. veka ovaj period zove okupacija Srbije. Habzburške pretenzije na Srbiju bile su zasnovane na titulama ugarskih kraljeva, tako da su spoljnopolitičke prilike početkom 20. veka doprinosile međusobnom podizanju tenzija.
Događajima iz 1718, prethodio je veliki austro-turski rat započet 1716. Na početku rata avgusta 1716, princ Eugen Savojski porazio je tursku vojsku na Vezircu (kod Petrovaradina) i najavio uspešan rat za Habzburge.
Osmanlije za osvetu, zbog učešća Srba u Austrijskoj vojsci, devastiraju i pale manastir Krušedol.
Sveta Lavra Brankovića je izgorela, a sa njom i mošti svetorodne srpske dinastije. Započeto paljenjem moštiju Sv. Save (1594), pustošenjem srpskih manastira na Kosovu i Metohiji (1690-1691), nastavilo se sa uništavanjem srpskog identiteta i pravoslavnog nasleđa.
Ne čudi stoga što su se Srbi odazvali pozivima Habzburgovaca na ustanak i rat protiv Osmanlija. Sve veći broj uglednih srpskih porodica tražilo je priliku da plemstvo dobije u Habzburškoj carevini. Ističe se porodica Popović- Tekelija u tom momentu. Srpska crkva takođe je stala na stranu hrišćanske vojske koja je vrlo brzo oslobodila Beograd (1717). Ovom zahtevnom operacijom rukovodio je lično Savojski. Temišvar je osvojen zahvaljujući srpskom pravoslavnom episkopu. U tom momentu Srbi su očekivali pomoć Habzburgovaca koja će trajno osloboditi Srbiju vlasti Osmanske imperije.
Požarevački mir (1718) doneo je Habzburškoj monarhiji značajno teritorijalno uvećanje.
Teritorija Srbije skoro do Niša, deo bosanske Posavine sa Bijeljinom i Temišvarski Banat došli su pod vlast Beča. Eugen Savojski postao je najpoznatiji i kasnije jedan od najproslavljenijih austrijskih vojskovođa.
Austrijska istoriografija obeležila je tri veka Požarevačkog mira serijom skupova i konferencija na kojima se isticao značaj napora Habzburške monarhije da pomogne balkanskim hrišćanima. U srpskoj istoriografiji ta godišnjica nije primećena i obeležena na adekvatan način.
Tri velika mirovna sporazuma sklopljena u Sremskim Karlovcima (1699), Požarevcu (1718) i Beogradu (1739), odredila su sudbinu Balkana i Jugoistočne Evrope u trajanju od skoro dva veka.
Godišnjice koje itekako zaslužuju pažnju ne samo istoričara već i šire javnosti. Tradicija i kultura sećanja na događaje evropskog karaktera u kojima su Srbi uzeli velikog učešća i pojavili se kao akteri u odnosima Velikih sila stoga je izrazito značajna i u današnjem vremenu.
Od Požarevačkog mira (1718), Beograd postaje središte svih dešavanja u jugoistočnoj Evropi.
Tvrđava osmanske imperije odjednom postaje centar austrijske uprave, središte doseljavanja Nemaca, Čeha, Mađara, jača srpska zajednica i trgovačka i crkvena. Već u prve tri godine zidaju se nove zgrade, nove kuće, dolazi za Srbe potpuno novo okruženje. Okruženje na koje se trebalo naviknuti, upoznati i prihvatiti.
Požarevački mir doneo je Srbima prvi veliki susret sa Evropom od 1526. godine. Susret koji će biti obeležen padovima i usponima, a koji će uveriti Srbe da je jedini mogući put kojim se mora hoditi obnova i stvaranje nezavisne srpske države.
(Nastaviće se)
Autor: prof dr Goran Vasin
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Prethodni autorski tekst Gorana Vasina možete pročitati ovde.
Goran Vasin: Srpske privilegije – između Beča i Carigrada (treći deo)
Preuzmite android aplikaciju.
