Jedna od najpoznatijih zgrada u Novom Sadu nalazi se na uglu Ulice Ignjata Pavlasa i Bulevara Mihajla Pupina, a u pitanju je zgrada Doma novosadske trgovačke omladine.
Za podizanje zgrade Doma Novosadske trgovačke omladine najzaslužniji su znameniti novosadski trgovački giganti Nikola Tanurdžić i Miloš Raletić.
Oni su, uz novac dobijen prodajom stare kuće, od banaka obezbedili i povoljne kredite s niskim kamatama.
Takođe, obilazili su preduzeća, fabrike i značajnije trgovačke kuće, te su uspeli da sakupe 100.000 dinara.
Gradnja objekta, prema projektu čuvenog novosadskog arhitekte Đorđa Tabakovića počela je 7. maja 1931. godine, kada je osvećen kamen temeljac, a završena je godinu dana kasnije.
Đorđe Tabaković koristio je moderan arhitektonski jezik: ravan krov, tvrdu obradu gabarita, primenu novih materijala, kao i odbacivanje fasadnog ukrasa kao estetskog pomagala.
U leto 1934. osvećenju ovog zdanja prisustvovao je i sam kralj Aleksandar I Karađorđević.
Činjenicu da je kralj prisustvovao otvaranju njihove palate na Bulevaru kraljice Marije (Danas Bulevar Mihajla Pupina), novosadski trgovci dugo su ponosno isticali.
Specifičnost po kojoj se građevina ističe je polukružni plitak balkon na prvom spratu, a na vrhu zgrade centralno mesto nekada je zauzimala gipsana figura sedećeg Merkura, simbola trgovine.
Ova impresivna javna skulptura koja se nalazila na vrhu zgrade rad je poznatog novosadskog međuratnog vajara Karla Baranjija.
Baranji je predstavio figuru antičkog boga, u klasičnoj, poluležećoj pozi.
Bili su prisutni i svi Merkurovi simboli i atributi kao glasnika bogova i boga trgovine, profita i putovanja – krilate sandale i kaciga kao i štap sa zmijom (kaducej).
Kompozicija je bila široka oko šest metara, a visine oko dva, tako da je u to vreme, početkom tridesetih godina, bila jedna od najvećih (krovnih) skulptorskih aplikacija u čitavoj zemlji.
Mada je bila predviđena da bude izvedena od čvrstog materijala, tada popularnog veštačkog kamena, skulptura je zbog težine i eventualnog narušavanja statike čitave zgrade, na kraju izvedena od poroznog materijala, bojenog gipsa koji je potom premazan određenim zaštitnim sredstvima, te se moglo očekivati da neće preživeti neko ozbiljnije vreme.
Tako se i desilo te je skulptura, već posle godinu dana nepovratno uklonjena.
Jedino svedočenje o njenom postojanju su retke fotografije Doma trgovačke omladine na osnovu kojih je teško dati njen precizniji opis.
Iako je bilo predloga da se uradi replika skulpture Merkura koja se nekada nalazila na vrhu zgrade Doma novosadske trgovačke omladine, ta ideja nikada nije zaživela niti je sprovedena u delo.
U zgradi su bile večernja škola, biblioteka, knjižara i svečana sala, zatim kancelarije trgovačke omladine, prostorija za njene društvene programe, kao i stambeni deo i poslovni prostor.
U parternom pojasu nalazili su se lokali i apoteka na uglu, mada je prvobitno bila planirana Zadruga Srba privrednika.
Na samom uglu zgrade, u njenom prizemlju bila je Divildova apoteka, zatim je dugo godina i sve do nedavno tu bila smeštena gradska, a danas je privatna apoteka.
Nakon Drugog svetskog rata, zgrada je dobila i četvrti sprat, koji je ranije bio naglašen samo na centralnom delu, a šezdesetih godina prošlog veka spojena je sa susednim Trgovačkim domom, u kojem je do izgradnje najnovije zgrade RTV-a na Mišeluku bio smešten Radio Novi Sad.
Kada pišemo o Domu novosadske trgovačke omladine, trebalo bi par redaka da napišemo o udruženju za čije potrebe je zgrada građena.
Osnivanje Doma novosadske trgovačke omladine trebalo je da utiče na vaspitanje srpskog trgovačkog podmlatka i podizanje domaćeg trgovačkog staleža na što viši nivo.
Prvi osnivački sastanak Novosadske trgovačke omladine bio je 18. marta 1902. godine.
Tada je Žarko Slepčević, svršeni student budimpeštanske Visoke trgovačke akademije, izneo svoj koncept o radu i pravilima Novosadske trgovačke omladine, kao staleške organizacije koje će nacionalnom trgovačkom staležu usloviti socijalno osiguranje i pružiti potpunu nacionalnu nezavisnost, da se odupre najezdi bivše austrougarske strahovlade.
U okviru Novsadske trgovačke omladine postojale su pevačke, muzičke, dramske, turističke i druge prosvetne sekcije.
Nakon 1945. godine, cela zgrada je nacionalizovana, a prostorije Novosadske trgovačke omladine preuređene su u stanove.
Preuzmite android aplikaciju.
