Danas se obeležava Međunarodni dan reke Dunav. Istorija raznih naroda vezana je za dolinu Dunava. Ova reka oduvek povezuje sudbine evropskih naroda, a ta uloga Dunava se nije promenila ni do danas.
Dunav izvire u Švarcvaldu u Nemačkoj. Njegova dužina iznosi 2 888 km, a dunavski basen se proteže na površini od 817 000 kvadratnih kilometara. Dunav protiče kroz ili čini granicu 10 evropskih država, dok je po dužini druga reka u Evropi.
Dunav teče evropskim kontinentom od zapada na istok. Nakon toka dugog 2850 kilometara, Dunav se uliva u Crno more. Delta Dunava je jedan od najlepših prirodnih fenomena takve vrste i od 1991. godine, nalazi se na Uneskovoj listi prirodne baštine.
Jedna reka, a mnogo imena
Dunav je reka sa mnogo imena, na jezicima mnogih naroda. Tračani su ga nazivali, Istros, Skiti Mataos, Rimljani Danister i Danibius, Grci Dunavius, Nemci i Austrijanci ga zovu Donau, Francuzi Le Danibe, Mađari Duna, Italijani Danibo, Turci Tuna, Rumuni Dunarea, Česi, Slovaci i Rusi Dunaj, Srbi i Bugari Dunav.
Dunav u drevnim vremenima
Jedne od prvih ljudskih civilizacija na svetu, nastale su upravo na obalama Dunava. Vinčanska kultura nastala je nedaleko od Vinče, 11 kilometara južno od Beograda, i to 5.000 godine pre nove ere.
Dunav je još u antičkoj književnosti zauzimao značajno mesto. O Dunavu su pisali brojni znameniti ljudi antike, kao što su Aristotel, Herodot, Strabon, Ovidije, Ciceron, Vergilije, Plinije Stariji… Herodot ga naziva najvećim među rekama, Hesiod za njega kaže da je brat Nila.
Za drevne Grke, Dunav (Istar kako su ga oni nazivali) bio je mistična granica njihovog sveta, u čijim su dolinama i na obalama živeli tajanstveni narodi. U jednoj grčkoj legendi, Jason i njegovi neustrašivi Argonauti, plovili su Dunavom sve do Đerdapa u potrazi za zlatnim runom.
Dunav je bio istočna Rimskog Carstva. Rimljani su za zebnjom gledali na njegovu levu, odnosno istočnu granicu, iza koje su živeli varvarski narodi koje oni nisu uspeli da pokore. Na Dunavu je, u Đerdapskoj klisuri, rimski car Trajan napravio jedan od najvažnijih puteva Rimskog Cartva. Takođe, on je ovde podigao i most, koji je gotovo hiljadu godina bio najduži most na svetu.
Reka na kojoj su se vekovima mešali narodi, vojnici i trgovci
Dolinom Dunava su Osmanlije započele svoje osvajanje Evrope. U vreme industrijske revolucije, Dunav je imao ključnu ulogu u povezivanju industrijskih centara Evrope. Veći deo reke tada su kontrolisali Austrijanci. Tursko povlačanje iz Evrope otvorilo je novo pitanje, ko će kontrolisati donji tok Dunava. Evrposka komisija osnovana je 1856 . godine, i tada su date garancije o slobodnoj navigaciji za sve Evropljane. Na Dunavu su se tokom Prvog i Drugog svetskog rata odvijale mnoge bitke.
Istorija raznih naroda vezana je za dolinu Dunava. Ovu moćnu reku opisao je i francuski car Napoleon: „Dunav je kao car među rekama, večan kao Tibar, plodonosan kao Nil, veličanstven kao Misisipi, ljubljen kao Volga, živahan kao Rajna“.
Četiri prestonice
Dunav protiče kroz četiri prestonice. Zanimljivo je da sve četiri počinju na slovo „B“ – Beč, Bratislava, Budimpešta i Beograd.
Dunav u Srbiji
Dunav u Srbiju ulazi na svom 1 433 . kilometru, na sredini svog toka, na tromeđi Mađarske, Hrvatske i Srbije. Prvi grad na koji nailazi je Apatin čuven po svojim ribljim čardama. Potom nailazi na Bačko Podunavlje rezervat prirode, gde se reka razliva u mnogim močvarama. Bačko Podunavlje upisano je u Svetsku listu rezervata biosfere, a poznato je i pod nazivom „Srpski Amazon“.
Moćna reka nailazi na Frušku goru, biser prirode koja se milenijumima ogleda u njegovim vodama. Na 1 255 . kilometru stiže se do grada Novog Sada. Ulaz u Novi Sad čuva Petrovaradinska tvrđava, najveća tvrđava na Dunavu.
Desetak kilometara dalje dolazi se do Sremskih Karlovaca. Ovo je mesto bogato kulturom i istorijom. U Karlovcima je 1699 . godine potpisan mir između Austrije i Turske. Osim toga, Karlovci su poznati po nekim od najkvalitetnijih srpskih vina.
Zatim se kod Slankamena u Dunav uliva Tisa, jedna od njegovih najvećih pritoka.
Dunav se kod srpske prestonice Beograda, spaja sa Savom, a njihovo ušće okrunjuje velelepna tvrđava Kalemgdan. Ušće save u Dunav vekovima je bila granica kultura, vera, istoka i zapada.
Jedan od najlepših rezervata prirode je Srebrno jezero, nalazi se nedaleko od mesta Ram, koje je čuveno po svojoj tvrđavi.
Nedaleko započinje ulaz u Đerdapsku klisuru, Gvozdena vrata Dunava. Ulaz u Klisuru čuva Golubački grad, srednjevekovno utvrđenje impozantnog izgleda. Đerdapska klisura je najveća rečna klisura u Evropi. Deli se na dve klisure, Gornju i Donju klisuru. Gornja obuhvata Golubačku klisuru i Gospođin vir, a Donja Kazansku i Sipsku klisuru.
Ovde se nalazi i Nacionalni park Đerdap, najveći Nacionalni park u Srbiji. Pre ulaska u Đerdap, kod Donjeg Milanovca, Dunav je širok više od 4 kilometra. Na lokalitetu kazani je najveća izmerena dubina reka od 90 metara! Dunav našu zemlju napušta posle 588 kilometar, na najvećoj brani na Njemu – Đerdapu.
Kroz našu zemlju Dunav prolazi pored čak sedam tvrđava i mnogih zmamenja Srbije. Ne postoji reka koja bolje od Dunava oslikava svu različitost, složenost, ali i lepotu Srbije. Dunav je oduvek bio i ostao, važan deo istorije naših prostora i naroda.
Preuzmite android aplikaciju.
