Jugoslavija i jugoslovenstvo u periodu nakon propasti i raspada ove države postali su svojevrstan utopijski mit. Jedna dosta bučna, iako na sreću ne brojna grupa, i dalje ovu zemlju doživljava kao neki primer sreće i blagostanja. Jedan od njihovih argumenata je i to da je u Jugoslaviji (pod kojom oni podrazumevaju samo tvorevinu nastalu nakon 1945), cvetao zajednički život južnoslovenskih naroda, pre svih Srba i Hrvata.
Međutim, kada se hronološki sravne sve države u čijim okvirima su živela ova dva naroda u periodu od doseljavanja Slovena u VII veku pa do 1991. godine, Srbi i Hrvati su ubedljivo najkraće živeli upravo u obe Jugoslavije.
No, krenimo redom. U najranijem periodu, koji je uistinu dosta maglovit, Srbi i Hrvati, odnosno njihovi vladari priznavali su vrhovnu vlast Vizantijskog carstva. Sa sigurnošću se, međutim, može zaključiti da su sve srpske zemlje, kao i prostor koji su naselili Hrvati bile duže pod vizantijskom vrhovnom vlašću, nego u obe Jugoslavije. Srbi i Hrvati su se, kao što je dobro poznato, naselili u periodu vladavine cara Iraklija (610—641), tada su prvi put i pokršteni, ali je puna dva veka docnije to pokrštavanje sprovedeno još jedno, u vreme cara Vasilija I (867—886). ako ovome dodamo još i naredna tri veka, do dolaska Stefana Nemanje na vlast, odnosno smrti cara Manojla Komnina 1180. godine, dolazi se do zapanjujućih zaključaka.
Iako je u ovom dugom vremenskom razdoblju bilo niz perioda kada su se i Srbi i Hrvati borili protiv vrhovne vizantijske vlasti, te je i uspešno svrgavali, doba kada su je priznavali su duža nego postojanje Jugoslavije, a čak i kraći periodi su trajali više nego recimo vlast Josipa Broza.
Srbi i Hrvati su, potom, bili deo i srednjovekovne Ugarske. Dok su Hrvati u okvirima ove države bili od 1102. godine, pomeni Srba su sve veći od XIII veka. Ugrubo rečeno, oko tri stotine godina, istorijski izvori dokumentuju i Srbe i Hrvate u Ugarskoj pre Mohačke bitke 1526. godine. Sa prekidima, obe jugoslovenske države (kraljevina i komunistička) postojale su manje od sedam decenija.
Između vek i po i 170 godina (u zavisnosti od prostora) trajala je i osmanska vlast nad Ugarskom. Slavonija i deo Hrvatske su bili takođe pod turskom upravom, kao i Srem i Baranja. Na ovim prostorima živeli su, u nekim mestima i izmešano, Srbi i Hrvati. Dakle, i u Turskoj su živeli duplo duže nego u Jugoslaviji.
Novovekovni period doneo je na međunarodnu scenu dve državne tvorevine u kojima su ova dva južnoslovenska naroda živela vekovima. Tokom ovog razdoblja bilo je i perioda saradnje, sukoba, suživota, ali je i činjenica da su se u novom veku Hrvati počinjali formirati kao nacija, te da su Srbi i njihova srednjovekovna država služili čak i kao uzor u pojedinim momentima istorije. Habzburška monarhija, odnosno Austrija i od 1867. godine, Austro—Ugarska bile su države u čijim okvirima su, pored drugih naroda, živela i ova dva južnoslovenska. Od Karlovačkog mira 1699. godine, pa sve do 1918. godine, dakle nešto više od dva veka, ili skoro tri puta duže nego u okvirima Jugoslavije, a samo je car Franc Jozef vladao skoro duplo duže od Josipa Broza.
I pod Mletačkom republikom, ova dva južnoslovenska naroda bili su dugo. Sve do njenog ukidanja u doba Napoleona 1797. godine, na prostoru Dalmacije koji je priznavao vrhovnu vlast Venecije živelo je podosta Srba, a bilo je i Hrvata. I jedni i drugi su posvedočeni u izvorima, kao i još neke južnoslovenske populacije označavane kao Vlasi, Morlaci i slično.
Sve ovo svedoči da su Srbi i Hrvati bili, kao i drugi narodi uostalom, deo velikih evropskih i svetskih monarhija. Nekada su imali manje, nekada više slobode u odnosu na centralne vlasti. Suštinski gledano, njihov istorijski put i etnogeneza su u mnogome različiti. Sve do preuzimanja Vukovog jezika, hrvatski jezik se razlikovao nemalo u odnosu na srpski. Verska i kulturološka komponenta nikako ne smeju biti zaboravljene.
Ako istoriju posmatramo kao celinu, a to je jedini ispravan način, jugoslovenske državne tvorevine trajale su srazmerno vrlo kratko, Josip Broz je vladao manje nego kralj Milutin, a Srbi i Hrvati su najkraće zajedno živeli upravo u ove dve Jugoslavije.
Autor: Prof. dr Boris Stojkovski
Stavovi izneti u ovom tekstu su autorovi i moguće je da isti ne predstavljaju stavove naše redakcije.
Prethodni autorski tekst Borisa Stojkovskog možete pročitati ovde:
Preuzmite androidaplikaciju.
