Da bi dobili epitet „zemlja košarke“ morate da imate bogatu istoriju ubacivanja lopte u obruč.Ove godine ta tradicija u Srbiji navršava 100 godina.
Za košarkaške početke u Srbiji, uzima se dolazak Vilijama Vajlanda u Beograd, izaslanika američkog Crvenog krsta, oktobra 1923. godine.
Na međunarodnoj sceni, Srbija je debitovala u okviru reprezentacije Kraljevine Jugoslavije pristupajući FIBI 1936. godine. Vrhovno evropsko košarkaško telo smatra reprezentaciju Srbije nosiocem kontinuiteta svih reprezentacija, te se i njeno učlanjenje u FIBA vodi još od 1936. godine, kada se u ovu organizaciju učlanila Košarkaška reprezentacija Jugoslavije.
U periodu do II svetskog rata, za razvoj i unapređenje košarke u Beogradu najviše je zaslužan Zdenko Pavić, sa svojom suprugom Verom, Pročelnik za takmičarske igre pri načelstvu tadašnjeg Saveza Sokola koji je protežirao košarku i kroz savez i kroz školski sport. U okviru beogradskog „Sokola X“ formirao je košarkašku ekipu, a bio je i glavni organizator srednjoškolskih košarkaških turnira u Beogradu krajem tridesetih godina prošlog veka. Prevodio je košarkaška pravila i radio na izgradnji košarkaških terena i koševa.
Sokolovski slet u Borovu ostao je upamćen kao najveće takmičenje u okviru države za vreme II svetskog rata, kako zbog istorijske važnosti tako i zbog nesvakidašnjeg rezultata. Tada je učestvovalo 170 igrača i igračica podeljenih u četiri starosne kategorije. Ženska ekipa beogradskog Sokolskog društva Matica osvaja titulu prvaka države, po malo čudnim rezultatom 2:0, usled loših vremenskih uslova.
Prvi košarkaški klubovi formirali su se u okviru fudbalskih klubova kao sekcije neposredno pred početak II svetskog rata. Masovno formiranje klubova dešava se neposredno posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, na proleće 1941. godine. Pre svih to su Matica, Omladinac, Sask, Izbeglice, SK 1913, nešto kasnije i drugi: Bask, BSK, Mitić, Obilić, BTK, BOB.
Početak učešća na međunarodnim takmičenjima i prva zlatna medalja
Svoju prvu međunarodnu utakmicu, reprezentacija je odigrala na Evropskom prvenstvu u Čehoslovačkoj, 27. aprila 1947. godine protiv selekcije Sovjetskog Saveza. Na tom prvenstvu je naša reprezentacija zauzela 13. mesto.
Nakon kvalifikacija u Nici, učestvujemo na prvom Svetskom prvenstvu prvenstvu u Buenos Airesu 1950. godine. Ekipa je na brzinu skupljena i bez priprema i selektora je otputovala u Argentinu, gde je osvojila poslednje, 10. mesto.
Ostalo je zabeleženo u istoriji jugoslovenske košarke da je prvi koš na Svetskim prvenstvima za jugoslovenski nacionalni tim postigao Nebojša Popović, koji je u Argentini bio i igrač i trener „plavih“. Pored Popovića u reprezentaciji je bio i Bora Stanković, kasnije dugogodišnji generalni sekretar FIBA.
U međuvremenu organizovano je Evropsko prvenstvo za žene 1954. godine, na Tašmajdanu, na kome smo pokazali da možemo organizovati najveće košarkaške manifestacije na vrhunskom nivou.
Ovaj period Košarkaška reprezentacija Jugoslavije zaokružila je svojom prvom zlatnom medaljom na Mediteranskim igrama u Bejrutu 1959. godine, a na Olimpijskim igrama u Rimu godinu dana kasnije zauzimamo 6. mesto.
Na klubskom nivou ovaj period obeležila je dominacija Crvene zvede, koja je predvođena Nebojšom Popovićem osvojil 17. titula šampiona države.
Srebrne šezdesete i zlatne sedamdesete
Šesdesete godine 20. veka, obeležene su uspesima i medaljama (uglavnom srebrnim). Na evropskim i svetskim prvenstvima i Olimpijskim igrama osvojeno je 6 srebrnih i jedna bronzana medalja. Jedino zlato u ovom periodu, osvojeno je na nezvaničnom prvenstvu sveta u Čileu 1966. godine. Ženska reprezentacija na Evropskom prvenstvu u Italiji 1968. godine takođe osvaja srebrnu medalju i upotpunjuje niz.
Prvenstvo Evrope u Beogradu 1961. godine, pred prepunim tribinama Beogradskog sajma označava jedno novo poglavlje naše košarke. Srebrna medalja, je samo početak niza uspeha u narednim decenijama. U finalu protiv do tada neprikosnovenog Sovjetskog saveza, pružili smo dostojan otpor, a Radivoj Korać proglašen je za najboljeg strelca šampionata.
Na Olimpijskim igrama u Meksiku 1968. godine smo konačno uspeli da savladamo moćni Sovjetski Savez i plasiramo se u finale, gde smo poraženi SAD-a.
Posle pet Mundijala organizovanih na tlu Južne Amerike, organizacija svetskog prvenstva je pripala Jugoslaviji. Za domaćina završnice 6. svetskog prvenstva izabrana je Ljubljana. Posle dve srebrne medalje nacija je očekivala zlato. Selektor Ranko Žeravica je sa svojih 12 igrača uspeo da te 1970. godine donese našoj reprezentaciji prvu zlatnu medalju na Svetskim prvenstvima.
Evropsko prvenstvo u Barseloni 1973. godine je nova, zlatna stranica naše košarke. Kićanović, Slavnić, Dalipagić, Ćosić, Jelovac, Tvrdić, Plećaš, Jerkov, Šolman, Marović, Ivković i Knežević osvajaju prvo evropsko zlato ostvarivši svih sedam pobeda. Domaćin prvenstva Španija pobeđena je u finalu rezultatom 78:67.
Evropskoprvenstvo u Beogradu 1975. potvrđuje dominaciju Plavih. Beograd kao domaćin, ponovo se predstavlja Evropi u najlepšem svetlu. Reprezentacija Jugoslavije stiže do drugog zlata u utakmici protiv Sovjetskog saveza u kojoj ostvarujemo pobedu 90:84 zlatnim košem Dragana Kićanovića u završnici.
Profesor Aleksandar Nikolić trijufalno se vraća na čelo reprezentacije 1977. u Liježu, gde osvajamo treće zlato na evropskim prvenstvima u nizu. Odbojka Kićanovica i Slavnića zauzima mesto na svim špicama sportskih emisija u narednoj deceniji.
Osam godina nakon osvojenog zlata na Svetskom prvenstvu u Beogradu. Reprezentacija Jugolsavije uspeva da ponovi ovaj uspeh u Manili. Predvođeni Kićanovićem i Dalipagićem, koji je proglašen za najboljeg strelca Svetskog prvenstva, osvajamo ponovo titulu prvaka sveta.
Olimpijske igre u Moskvi 1980. godine označavaju krunu jedne sjajne generacije… od 1973. do 1980. godine muška reprezentacija osvojila je pet zlatnih medalja, tri evropska, jedno svetsko i jedno olimpijsko zlato. Na svojim prvim Olimpijskim igrama, ženska reprezentacija osvaja bronzanu medalju.
Smena generacija – stvaranje belog „drim tima“
Reprezentacija Jugoslavije u Barseloni 1986. godine nije mogla do novog naslova svetskih prvaka, te su zauzeli treće mesto. Ipak na ovom prvenstvu se uzdigao „košarkaški Mocart“ Dražen Petrović, a debitovao je i mladi Vlade Divac, koji je kasnije bio nosioc igre belog „drim tima“.
Bronza je osvojena i u Atini godinu dana kasnije na Evropskom prvenstvu. Reprezentaciji se priključuju još tri golobrada momka Đorđević, Kukoč i Rađa, koji su te godine na Svetskom juniorskom prvenstvu u Bormiju, osvojili zlatnu medalju za našu reprezentaciju.
Na Olimpijskim igrama 1988. godine propustili smo priliku da sa Dušanom Ivkovićem ponovo budemo na Olimpijskom vrhu, te su osvojenom srebrnom medaljom, mladi Petrović, Paspalj, Divac, Rađa, Kukoč i Željko Obradović nagovestili novi zlatni niz. Uspeh su upotpunile i devojke koje su se takođe popele na pobedničko postolje osvojivši srebro.
Evropsko prvenstvo u Zagrebu 1989. godine, na kojem smo sve protivnike dobijali sa preko 20 poena razlike početak je novog zlatnog niza. Prvi nastup beleži i Saša Danilović, budući as svetskog formata.
Evropsko prvenstvo je bila uvertira za novo zlato u Buenos Airesu 1990. godine, treće osvojeno Svesko prvenstvo u dotadašnjoj istoriji. Svoju poslednju zlatnu medalju pod ovim imenom, reprezentacija Jugoslavije osvaja godinu dana kasnije na Evropskom prvenstvu u Rimu, kada je naša selekcija u finalu ubedljivo savladala italijanski sastav.
Raspad Jugoslavije, sankcije i Partizanov šampionski inat.
Raspad Jugoslavije i sankcije izrečene našoj državi, odložili su dugo iščekivani susret, belog i crnog „drim tima“. Naša reprezentacija je tih godina sankcija propustila učešće na Olimpijskim igrama u Barseloni 1992. godine, Evropskom prvenstvu u Nemačkoj i Svetskom prvenstvu u Torontu 1994. godine koje je trebalo da se igra u Beogradu.
Košarkaši Partizana su 1992. godine, pokazali da se i dalje najbolja košarka u Evropiigra u Srbiji. Crno-beli, sa klupe predvođeni Željkom Obradovićem u svojoj debitanskoj trenrskoj sezoni, u Istanbulu na fajnal foru postaju šampioni Evrope. Naravno trojka Đorevića u poslednjoj sekundi postala je svojevrsni zaštitni znak srpskog plejmejkera i bila je pečat na istorijsku sezonu crno-belih.
Evropsko prvenstvo u Atini 1995. godine označava, novi početak, nove reprezentacije i nove zemlje.
Divac, Savić, Danilović, Paspalj, Sretenović i Đorđević, podmlađeni sa Bodirogom, Tomaševićem, Berićem, Rebračom, Koturovićem i Sašom Obradovićem, pod vođstvom Dušana Ivkovića i trenera Željka Obradovića osvajaju zlatnu medalju, pobedom protiv Litvanije u finalu.
Ovaj sastav potvrđuje svoj kvalitet na Olimpijskim igrama u Atlanti 1996. godine, osvajanjem srebrne medalje.
U Turskoj na Evropskom prvenstvu, predvođeni NBA zvezdom Predragom Stojakovićem i Dejanom Bodirogom, sa Gurovićem, Šćepanovićem, Drobnjakom i Tarlaćem stižemo do osme titule prvaka Evrope.
Indijanapolis 2002. godine ostao je upamćen kao jedna od najvećih uspeha naše košarkaške reprezentacije, jer je u četvrtfinalu pobeđena ekipa Sjedinjenih Američkih Država. NBA zvezde poput Redžija Milera i Pola Pirsa položile su oružje, pred Pešićevim izabranicima. U finalu, protiv Argentine naša selekcija odigrala je jednu od najuzbudljivijih utakmica u istoriji svetskih prvenstava i osvojila svoju petu zlatnju medalju na svetskoj pozornici..
21. vek, neki novi klinci i neuhvatljivo zlato
Prvu utakmicu pod novim imenom Košarkaška reprezentacija Srbije odigrala je protiv reprezentacije Turske na turniru u italijanskom gradiću Bormiju 1. avgusta 2007. godine.
Pod vođstvom selektora Zorana Slavnića ostvarena je pobeda rezultatom 78:77, a za našu reprezentaciju nastupala su imena poput Darka Miličića (koji je 2002. godine izabran kao drugi pik na NBA draftu od strane Detroita), Marka Jarića, Milana Gurovića, Mileta Ilića, Zorana Ercega, Milenka Tepića, Miloša Teodosića…
Na Evropskom prvenstvu održanom u Španiji nismo ostvarili plasman u drugi krug takmičenja, ali će ta 2007. godina, prva u kojoj se naša reprezentacija takmičila pod imenom Srbija, ostati upamćena po sjajnom uspehu naših mlađih reprezentativnih selekcija. Naime sve selekcije – mlada, juniorska i kadetska, tokom leta su postale Evropski šampioni u svojim kategorijama, najavljujući sjajne rezultate u budućnosti i u seniorskoj konkurenciji.
Pod vođstvom Dušana Ivkovića lako smo savladali sve prepreke i plasirali se na Evropsko prvenstvo 2009. godine u Poljskoj, gde smo izgubili u finalu od Španije. To je bilo prvo odličije za Košarkašku reprezentaciju Srbije.
Na Svetskom prvenstvu održanom 2010. godine, zbog poraza u polufinalu od domaćina, reprezentacije Turske (82:83), naša selekcija je ostala bez medalje, koju smo igrom svakako zaslužili. U borbi za treće mesto bolji su bili Litvanci – 88:89. Ostaće upamćena pobeda protiv velikog favorite Španije (92:89) u četvrtfinalu ostvarena fantastičnom trojkom Miloša Teodosića tri sekunde pre kraja susreta preko Španca Garbahose.
Takođe je iste godine KK Partizan zabeležio odličan rezultat i plasirao se na fajnl-for u Parizu, gde su u polufinalu poraženi od Olimpijakosa.
Na Svetskom prvenstvu 2014. godine pod vođstvom Aleksandra Đorđevića, Srbija je odigrala još jedno finale na velikim takmičenjima, ovoga puta sa Amerikom. Poraz od apsolutnih favorita na takmičenju nije se vrednovao kao nesupeh, ali svakako da je ostao žal za zlatnim odličijem.
Na Evropskom prvenstvu 2015. godine smo bili četvrti. Poraz u polufinalu od Litvanije nismo uspeli da brzo prebolimo, pa smo u borbi za treće mesto izgubili od domaćina Francuske rezultatom 68:81.
Olimpijske igre u Riju 2016. godine donele su sjajne igre našeg tima. U polufinalu pobeđena je Australija – ubedljivo (87:61). U finalu su nas čekali još jednom izuzetni Amerikanci. Nova srebrna medalja, nije predstavljala najveću uspeh na ovom takmičenju, već partije Nikole Jokića, koji je tada nagovestio da poseduje ekstreman kvalitet.
Na Evropsko prvenstvo, održanom 2017. godine koje se igralo u četiri zemlje (Finska, Izrael, Rumunija i Turska), usled povreda većeg broja igrača otišli smo u dosta izmenjenom sastavu u odnosu na Olimpijske igre.
Međutim odličnom timskom igrom, predvođeni Đorđevićem sa klupe, a Bogdanovićem sa parketa uspeli smo da se plasiramo u veliko finale.
Finalni susret protiv reprezentacije Slovenije doneo je puno neizvesnosti. Ipak, mala rotacija naših igrača i umor, uz odličnu igru naših protivnika, na kraju su rezultirali porazom – 85:93 i osvojenom srebrnom medaljom.
Na Svetsko prvenstvo koje je održano u Kini 2019. godine, reprezentacija Srbije otišla je kao jedan od favorita za zlatnu medalju. Međutim poraz od Argentine u četvrtfinalu bio je veliki šok i označio je kraj ere Aleksandara Đorđevića na klupi reprezentacije.
Zemlja MVP-ja i Poslednji ples sa Pešićem
Igor Kokoškov je na kratko preuzeo kormilo reprezentacije, jer je poraz od Italije u kvalifikacijama za Olimpijske igre u Tokiju bio prevelik udarac za košarkašku Srbiju.
Svetisla Pešić je seo na klupu Orlova po drugi put, sa zadatkom da se ponovi ono poslednje zlato iz Indijanapolisa 2002. godine, sada 20 godina kasnije na Evropskom prvenstvu.
Srbija je na ovom takmičenju imala jedan od na papiru najkvalitetnijih sastava u istoriji. Predvođeni MVP igračima NBA lige i Evrolige u Nikoli Jokiću i Vasi Miciću, Srbija je važila za apsolutnog favorita.
Ipak četvrtfinalni poraz od Reprezentacije Italije, pokazao je da ovoj ekipi još uvek treba vremena da se uigra.
Za popravni i svoju prvu medalju još od 2017. godine reprezentacija Srbije imaće priliku već ovog leta, kada će se od 25. avgusta do 10. septembra održati Svetsko prvenstvo na dalekom istoku. Naravno ukoliko uspešno završe kvalifikacioni ciklus i obezbede plasman na ovo takmičenje.
| Međunarodna takmičenja |  |  |  |  |
|---|---|---|---|---|
| Letnje olimpijske igre | 1 | 5 | 1 | 7 |
| Svetsko prvenstvo | 5 | 4 | 2 | 11 |
| Evropsko prvenstvo | 8 | 7 | 4 | 19 |
| Mediteranske igre | 5 | 2 | 2 | 9 |
| Univerzijada | 4 | 2 | 3 | 9 |
| Ukupno | 23 | 20 | 12 | 55 |
Što se tiče klupskih takmičenja pod okriljem našeg saveza, organizovana je Košarkaška liga Srbije i Kup Radivoja Koraća kao dva zvanična seniorska takmičenja.
Crvena zvezda, Partizan, Borac iz Čačka, Mega i FMP trenutno učesvuju i u regionalnoj ABA ligi, dok Zvezda i Partizan ove sezone igraju utakmice i u Evroligi.
Najuspešniji klub u domaćem prvenstvu je Crvena zvezda sa 22 šampionske titule, dok večeras i u finalu Kupa KRK u Nišu protiv Mege, imati priliku da prestignu večitog rivala Partizan i po deveti put podignu trofej.
Neosporivo je da je košarkaška istorija Srbije jedna od najvećih na svetu, a da se srpski košarkaši svrstavaju u sam krem svetske košarke. Međutim verujemo da će kao u veku iza nas, narednih 100 godina u košarkaškoj Srbiji biti ispisane zlatnim slovima.
Preuzmite android aplikaciju.
