Pozorišni trg u Novom Sadu nastao je na važnom putnom pravcu koji je vodio iz grada ka Futogu, tada mestu koje je bilo značajnije i od samog Novog Sada, budući da je tamo nekada bilo sedište grofovije.
Današnji Pozorišni trg na najstarijem planu grada iz 1745. godine bio je deo tadašnje Futoške ulice i dugo godina je nosio taj naziv, da bi tek krajem 18. veka promenio ime u Jevrejska ulica, nakon što su u jednoj od prvih odluka novoosnovanog Magistrata Jevreji dobili rok za prodaju kuća, i naseljenje na određeno mesto, u Jevrejsku ulicu gde je osnovan jevrejski kvart.
Ime Jevrejska ulica je ostalo sve do 1930-tih kada je promenjena u Kralja Petra II, zajedno sa ostatkom Futoške ulice.
Ovo je jedna od ulica kojom su saobraćali tramvaji od 30. septembra 1911. do istog dana 1958. godine, kada je ukinut. Ovde je prolazila Linija jedan, poznata kao bela linija.
Velikim urbanističkim radovima 1970-tih i 1980-tih godina, ulica je znatno skraćena. Novoizgrađeni produžetak Bulevara Mihajla Pupina presekao je Jevrejsku ulicu, a deo koji je ostao bliže Trg slobode poneo je naziv Mala jevrejska ulica.
Današnji Pozorišni trg je formiran rušenjem niza kuća sa desne strane stare Jevrejske ulice, sve do Hadžićeve kuće, koja je tada adaptirana da čini deo Apolo centra.
Krajem 1979. godine, kada su se radovi na izgradnji Srpskog narodnog pozorišta približavali kraju, srušeno eksplozivom devet starih kuća u Jevrejskoj ulici koje su poput urbane kulise sakrivale novu građevinu.
Srpsko narodno pozorište najstariji je profesionalni teatar Srba i jedan od najvećih u Srbiji. Osnovano je 1861. godine u Novom Sadu i od tada radi u kontinuitetu.
Kamen temeljac za izgradnju sadašnje zgrade Srspskog narodnog pozorišta položen je 1974, a nova zgrada SNP-a svečano je otvorena 28. marta 1981. godine.
Zanimljivo je da su planovi za izgradnju nove, namenski projektovane i građene zgrade za potrebe SNP-a postojali još 1950. godine, kada je i donet prvi posleratni Generalni urbanistički plan Novog Sada.
Prvi konkurs za izradu idejnog projekta nove zgrade SNP-a raspisan je 1960. godine, ali je autor idejnog rešenja ipak odabran nakon drugog konkursa, zatvorenog tipa, održanog po pozivu 1967. godine.
Pobednik konkursa je bio poljski arhitekta dr Viktor Jackijevič, koji je u aprilu 1972. godine pozvan da dođe u Novi Sad, da bi uradio konačnu verziju svog idejnog projekta i da bi rukovodio poslovima oko izgradnje.
Jackijevič je u Novom Sadu boravio zajedno sa porodicom od 1. septembra 1972. do 31. avgusta 1974. godine.
U osnovi zgrada Srpskog narodnog pozorišta, belo mermerno zdanje u centru Novog Sada, zauzima površinu od 8.500 m², a korisna površina zgrade je 19.500 m² i ima najveću pozorišnu scenu u Srbiji.
Poseduje tri scene, Veliku scenu „Jovan Đorđević“ sa 940 mesta, Malu scenu „Pera Dobrinović“ sa 373 mesta i Kamernu scenu sa 118 mesta.
Opremljena je sa probnim salama za hor i orkestar, baletskom salom i velikim brojem scenskih i tehničkih radionica.
Sa leve strane ulice sačuvano je nekoliko kuća koje danas još čuvaju sećanje na nekadašnji izgled Male jevrejske ulice, odnosno Pozorišnog trga.
Bar donekle, budući da je tokom šezdesetih godina 20. veka, u realizaciji ideje formiranja pešačkog trema duž Pozorišnog trga, nekoliko objekata na ovom potezu „rekonstruisano“. Tada su isečeni fasadni zidovi, a prizemlja sa lokalima uvučena su u dubinu osnove. Na taj način uništeni su originalni prizemni otvori i narušen izgled objekata.
U sklopu radova na obnovi fasade koji su sprovedeni 2003. godine, izvršena je delimična rekonstrukcija originalnog izgleda objekata.
Kuća na Pozorišnom trgu 2 u Novom Sadu izgrađena je polovinom 19. veka, a sa kućom u ulici Kralja Aleksandra broj 2 čini zatvoren blok.
Ova kuća obnovljena je krajem 20. veka, a tada je izvršena rekonstrukcija fasade i promena namene tavanskog prostora u stambeni. Danas ova kuća predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
Na Pozorišnom trgu broj 6 nalazi se jednospratna stambeno‐poslovna kuća širokog pročelja i osnove slova P, izgrađena pre 1885. u stilu klasicizma.
Na samom početku Pozorišnog trga nalazi se zgrada Pošte, koja ni nakon više od tri decenije nije otvorena.
Ovaj tzv. novosadski Skadar na Bojani je projekat koji je vrlo ambiciozno započet još krajem osamdesetih godina prošlog veka.
Naime, ugovor o izgradnji zajedničkog objekta Pošte, Poštanske štedionice i tadašnjeg „Invest doma“ potpisan je davne 1988. godine, a radovi su počeli 1992. godine.
Objekat je zamišljen da bude reprezentativna ekspozitura Poštanske štedionice, u Poštinom delu nalazio bi se veliki broj najsavremenijih telefonskih govornica i šalter sale, a sve je trebalo da bude opremljeno najsavremenijim informatičkim sistemima.
Međutim, svega tri godine kasnije, radovi su stali, jer suinvestitori nisu imali dovoljno novca, a bili su prisutni i kompleksni imovinsko-pravni odnosi, koji su se nastavili i godinama kasnije.
Inače, isti arhitekta koji je projektovao zgradu Poštanske štedionice, Slavko Županski, bio je i autor nadogradnje Hadžićeve kuće koja se nalazi na suprotnom kraju Pozorišnog trga.
Radovi na rekonstrukciji Pozorišnog trga počeli su marta 2021. godine, trajali su devet meseci, a ceo trg je nakon toga zasijao novim sjajem.
Tada je postavljena partnerna fontana, različite kontinualne klupe sa punjačima za telefone, parking za bicikle, česme, perforirana su autobuska stajališta, a zamenjene su i stare ispucale mermerne ploče.
Kao uspomena na nekadašnju Malu jevrejsku ulicu, u nivou postavljena je memorijalna traka, širine 40 centimetara i ukupne dužine oko 160 metara. Podaci na memorijalnoj traci zamišljeni su kao „protok vremena“ Grada Novog Sada, od prve naseobine do današnjih dana.
Takođe, postavljeno je i podno osvetljenje koje formira svetlosnu liniju i daje posebnu atmosferu obnovljenom Pozorišnom trgu.
Ukoliko imate zanimljivu priču o nekoj od novosadskih ulica koju biste želeli da podelite sa ostalim čitaocima, pišite nam na gradskeinfo@gmail.com sa naznakom Moja ulica.
Preuzmite android aplikaciju.
